ATATÜRK  İNKILAPLARI (DEVRİMLERİ)

Atatürk, ülkemizi çağdaş uygarlıklar düzeyine çıkarmak amacıyla bir dizi yenilik yapmıştır. Bu yeniliklere inkılap adı verilir.Atatürk inkılapları belirli bir düzen ve sıraya göre yapılmıştır. Hepsi bir bütündür.Ancak incelemek ve açıklamak için belirli bölümlere ayırıyoruz.

Atatürk inkılaplarını beş ana grupta toplayabiliriz.

Bunlar:

-Siyasal(yönetim) alanda inkılaplar,

-Hukuk alanında inkılaplar,

-Toplumsal alandaki inkılaplar,

-Eğitim ve kültürel alanındaki inkılaplar,

-Ekonomi ve bayındırlık alanında yapılan inkılaplardır.

SİYASAL ALANDA İNKILAPLAR:

Ülkenin yönetimi, egemenliğin kullanılması gibi alanlarda yapılan inkılaplardır.

1. Türkiye Büyük Millet Meclisinin Açılması:

Kurtuluş Savaşı’nın devam ettiği günlerde,23 Nisan 1920’de TBMM açıldı. Böylece yeniTürk devleti kurulmuş oldu. Meclisin aldığı kararla egemenlik hakkı padişahtan millete geçmiş oldu.

2. Saltanatın Kaldırılması:

TBMM, 1 Kasım 1922’de saltanatı kaldırdı. Böylece hem Osmanlı Devleti hem de padişahlık ortadan kalmış oldu.Türkiye’de egemenliği nmillete ait olduğu kesinlik kazanmış oldu.

3. Cumhuriyetin İlan Edilmesi:

Kurtuluş Savaşı sırasında yeni sorunlar yaşamamak için yeni devletin yönetim şeklinin ne olacağı konuşulmamıştı. Savaş kazanıldıktan sonra bu durum gündeme geldi.Atatürk’ün çabaları ile 29 Ekim 1923’tecumhuriyet ilan edildi. Böylece millet egemenliğine en uygun yönetim şekli benimsenmiş oldu.

4. Halifeliğin Kaldırılması:

Osmanlı Devleti zamanında padişahlık ve halifelik görevi birlikte yürütülüyordu.Saltanatın kaldırılmasından sonra halifelik bir süre devam etmişti. Ancak bu durum ülkede din ve devlet başkanlığı şeklinde ikiliğe neden oluyordu. Üstelik inkılaplara ve cumhuriyete karşı olanlar eski rejime dönmek için halifeliği kullanıyordu. Bunun üzerine 3 Mart 1924’tehalifelik kaldırıldı. Böylece laikleşme yolunda en önemli adım atıldı. Cumhuriyetin temelleri sağlamlaştırılarak inkılapların yapılması kolaylaştırıldı.

5. Siyasi Partilerin Kurulması:
Atatürk farklı görüş ve düşüncelerin yönetimde yer almasını istiyordu. Bunun için çok partili hayata geçmek istiyordu. Atatürk’ün girişleri ile siyasi partiler kurulmuştur. Ancak kurulan yeni partiler inkılap ve cumhuriyet karşıtlarının eline geçtiğinden kapatılmak zorunda kalmıştır.

HUKUK ALANINDA İNKILAPLAR

Toplum için vatandaşların birbirleriyle ve devletle olan ilişkilerini düzenleyen kurallar vardır. Bunlardan biri de hukuk kurallarıdır.

1. Anayasaların Yapılması:

Atatürk, Kurtuluş Savaşı’nın devam ettiği günlerde bir anayasa hazırlanmasını sağlamıştı.1921’de Teşkilat-ı Esasiye adıyla kabul edilen bu anayasada önemli eksikler vardı. Bu nedenle1924’te yeni bir anayasa yapılmıştır.

2. Türk Medeni Kanunu’nun Kabul Edilmesi:

Toplum yaşamında evlenme, boşanma,miras gibi konuları düzenleyen yasalara“Medeni Kanun” denilir. Atatürk, Türk Medeni Kanunu’nun çıkarılmasını sağlayarak kadın erkek eşitliği konusunda önemli yenilikler getirmiştir. Resmi nikâh zorunlu olmuş, boşanma hakkı kadına da tanınmıştır.Mirastan kadınlarında pay alması sağlanmıştır.

3. Kadınlara Siyasal Hakların Verilmesi:

Atatürk’ün çabalarıyla kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınmıştır. Böylece siyasal alanda kadın erkek eşitliği sağlanmış, kadınlarda ülkeyönetimine katılmaya başlamıştır.

EĞİTİM ALANINDA İNKILAPLAR

Türk milletinin uygar ve çağdaş bir ulus olmasını hedefleyen Atatürk eğitim alanında köklü yeniliklerin yapılmasını sağlamıştır.

1. Eğitim ve Öğretimde Birliğin Sağlanması(Tevhid-i Tedrisat Kanunu):

Osmanlı Devleti zamanında temel eğitim kurumları medreselerdi. Ancak Osmanlı Devleti’nin son yılların da devlet tarafından Avrupa tarzında eğitim veren okullar açılmıştı.Ayrıca azınlıklara ve yabancılara da okul açma izni verilmişti. Bu durum eğitimde karışıklığa ve ikiliğe yol açıyordu. Atatürk, Tevhid-i Tedrisat(Eğitim Öğretim Birliği) Kanunu’nun çıkarılmasını sağlanmıştır. Böylece Türkiye’deki bütün eğitim kurumları MEB’e bağlanmıştır.

Okullarda kız erkek ayrımına son verilmiş,sınıflar karma olmuştur. Ayrıca çağın gereklerine uyum sağlamayan medreseler kapatılmıştır.

2. Harf İnkılabı:

Osmanlı devleti zamanında Arap alfabesi kullanılıyordu. Bu alfabe hem Türkçenin yapısına uygun değil, hem de okuma yazması zordu. Bu nedenle Mustafa Kemal, 1 Kasım1928’de Harf İnkılabı’nın yapılmasını sağlamıştır.

Atatürk, okuma yazma oranını artırmak için millet mekteplerini açtırmıştır. Bu okullarda yaşlı- genç, kadın-erkek herkese okuma yazma öğretilmeye çalışılmıştır.

3. Türk Tarih ve Türk Dil Kurumunun Kurulması:

Atatürk, Türk tarihi ile ilgili doğru ve ayrıntılı bilgilere ulaşmak için Tük Tarih Kurumunu kurdurmuştur. Türk dilini geliştirmek, yabancı dillerin etkisinden kurtarmak ve bilim dili haline getirmek için Türk Dil Kurumunu kurdurmuştur.

4. Çağdaş Eğitim ve Sanat Anlayışının Geliştirilmesi:

Atatürk, ülkemizde eğitimin gelişmesi için üniversitelerin kurulmasını sağlamıştır. Sanatın gelişmesi için de, güzel sanatlara önem verilmiş,devlet konservatuarının açılmasını sağlamıştır.

TOPLUMSAL ALANDA İNKILAPLAR:

Atatürk, toplumsal alanda yaptığı inkılaplarda günlük hayatı kolaylaştırmayı ve milli birliği sağlamayı amaçlamıştır.

1. Kılık Kıyafette Yenilik:

Osmanlı devleti zamanında ülkede kılık kıyafet birliği yoktu. Farklı din ve millet mensup insanlar, farklı sosyal gruplar ile devlet memurları farklı kıyafetler giyerlerdi. Bu durum toplumda ayrılıklara neden olduğundan milli birliğe zarar veriyordu. Ayrıca Mustafa Kemal,Türk milletinin dış görünüş olarak da çağdaş olmasını istiyordu. Bu nedenle kılık kıyafette alanında bazı yenilikler yapıldı.

• Şapka Giyilmesi Hakkında Kanun çıkarıldı.
• Fes ve sarık yasaklandı.
• Her dinin en üst din adamları dışındakilerin dini kıyafetle gezmesi yasaklandı.

2. Takvim, Saat- Ölçü ve Tartıda Yenilik:

Osmanlı devleti zamanında,zaman ölçüsü olan takvim saat ile uzunluk ve ağırlık ölçüleri konusunda birlik yoktu. Bu durum hem ülke içindeki hem de yabancı ülkelerle yapılan ticareti güçleştiriyordu. Bundan dolayı takvim ve saat kanunları çıkarıldı. Hicri ve Rumi takvim kaldırılıp tüm dünyanın kullandığı Miladi Takvim’e geçildi.Alaturka saat yerinede milletler arası saat sistemine geçildi.

1931’de Ölçüler Kanunu çıkarıldı.Osmanlı devleti zamanında arşın, endaze, okka,şinik gibi ölçü birimleri kaldırıldı. Yerine tüm dünya ülkelerinin kullandığı uzunluk ölçüsü olarak metre, ağırlık ölçüsü olarak kilogram sıvı ölçüsü olarak da litre kabul edilmiştir.1935’te hafta tatili cuma gününden Pazar gününe alınmıştır.

3. Soyadı Kanunu’nun Çıkarılması:

Osmanlı Devleti zamanında soyadı yoktu.Devlet kayıtlarında isimlerin yanına baba adı doğum yeri ve lakabı yazılıyordu. Ancak bu durum özellikle vergi ve askerlik konusunda karışıklıklara yol açıyordu. Soyadı Kanunu çıkarılarak herkesin bir soyadı alması kararlaştırıldı.

TBMM, Mustafa Kemal’e “Atatürk” soyadını vermiştir.

4. Din Kurumlarının Düzenlenmesi:
Atatürk, dinin ve din kurumlarının kullanılarak halkın sömürülmesine karşıydı.Birer dini kurum olan tekke, zaviye ve türbeler dini duygular kullanılarak halkın sömürüldüğü yerler olmuştu. Bu nedenle 1925’te çıkarılan bir kanunla tekke, zaviye ve türbeler kapatıldı.

5. Kadın-Erkek Eşitliğinin Sağlanması:

Kurtuluş Savaşı’nda erkeği ile omuz omuza savaşan ve her türlü fedakârlığa katlanan Türk kadını her alanda erkeklerle eşit olmalıydı. Bu nedenle kadın hakları ile ilgili bir çok yenilikler yapıldı.

- Okullarda kız-erkek ayrımına son verilerek karma eğitime geçildi.

-Türk Medeni Kanunu çıkarılarak evlenme,boşanma, miras gibi konularda kadın erkek eşitliği sağlanmıştır.

-Kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilerek siyasi alanda da kadın erkek eşitliği sağlanmıştır.

EKONOMİ ALANINDA YAPILAN İNKILAPLAR

Bir ülkenin yükselip çağdaş ve uygar bir toplum haline gelmesini sağlayan en önemli unsur ekonomidir. Ekonomik durumu zayıf olan devletler gelişemezler. Eğitim, sağlık, bayındırlık gibi sorunlarını çözemezler. Hatta çoğu zaman bağımsızlığını bile koruyamazlar.Bundan dolayı Atatürk, ekonomi alanında da yenilikler yapılamasını sağlamıştır.

1. Tarım Alanında Yapılan Yenilikler:

Tarımda ıslah edilmiş tohum, gübre ve makine kullanılması teşvik edilmeye başlanmıştır.Örnek çiftlikler kurulmuş, ziraat okulları açılmıştır. Köylüden alınan âşar vergisi kaldırılmıştır.

2. Sanayi Alanında Yapılan Yenilikler:

Sanayinin gelişmesi için “Sanayiyi Teşvik Kanunu” çıkarılarak sanayi kuruluşlarının kurulması ve özel teşebbüsün desteklenmesi amaçlanmıştır.

Devletçilik ilkesi benimsenerek “I. Beş Yıllık Kalkınma Planı” uygulanmaya başlanmıştır.

3. Milli Ekonomi Politikasının Benimsenmesi:

Mustafa Kemal, ekonomik sorunları görmek ve çözüm üretmek için İzmir’de İktisat Kongresi’ni toplamıştır. Bu kongrede milli ekonominin kurulması ve hammaddesi ülke içinde olan sanayi kuruluşlarına öncelik verilmesi kararlaştırılmıştır.

4. Kabotaj Kanunu’nun Çıkarılması:

Kabotaj Kanunu çıkarılarak Türk limanları arasında gemi işletme hakkı yabancılardan alınarak millileştirilmiştir.

5. Bayındırlık Faaliyetleri:

Osmanlı Devleti zamanında yeterli yol yapılmamıştı. Devletin son zamanlarında yapılan bir miktar demir yolu dışında ulaşım ilkel yollarla yapılıyordu. Cumhuriyetin kurulmasından sonra Atatürk, ülkenin gelişmesi için demir yolu ve kara yolu yapımına ağırlık verilmesini sağlamıştır.

Düzenli kentleşmeyi sağlamak için şehir planlamacılığına önem verilmiştir.

Mustafa Kemal Atatürk Dönemi Yapılan Devrimler ve Yenilikler | izlesene.com

Mustafa Kemal Atatürk Dönemi Yapılan Devrimler ve Yenilikler | izlesene.com