1.Dünya Savaşı öncesi Gelişmeler
I. DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ GELİŞMELER
TRABLUSGARP SAVAŞI (1911–1912)
- Osmanlı Devleti ile İtalya arasında yapılmıştır.
- Sebepleri; siyasi birliğini geç tamamlayan İtalya’nın sömürge (hammadde ve pazar) arayışı; Avrupa devletlerinin İtalya’yı desteklemeleri.
- Osmanlı Devleti Derne, Tobruk ve Bingazi’de önemli başarılar kazandı (gönüllü subaylardan M. Kemal ve Enver Bey önemli başarılar kazandı).
- Trablusgarp Savaşı sürerken Balkan Savaşları patlak verdi. Bunun üzerine Osmanlı Devleti ile İtalya arasında Uşi Antlaşması yapıldı (15 Ekim 1912).
- Uşi Antlaşmasına göre; Trablusgarp ve Bingazi İtalya’ya bırakıldı; Oniki Ada Osmanlı Devleti’ne verildi (ancak Balkan Savaşları sonuna kadar İtalya’da kalacaktı).
NOT: Uşi Antlaşması ile Osmanlı Devleti Kuzey Afrika’daki son toprak parçası olan Trablusgarp’ı (Libya) kaybetmiş oldu. Ege’deki Türk egemenliği sona erdi.
NOT: İtalya, Oniki Ada’yı Osmanlı Devleti’ne geri vermedi. II. Dünya Savaşı’ndan yenik çıkınca 1947’de bu adaları Yunanistan’a bıraktı.
BALKAN SAVAŞLARI (1912–1913)
I. Balkan Savaşı (1912–1913)
- Osmanlı Devleti ile Yunanistan, Bulgaristan, Karadağ ve Sırbistan arasında yapıldı.
- Sebepleri; Balkan Devletlerinin Osmanlı Devleti’nin Balkanlarda kalan son toprak parçalarını paylaşmak istemeleri; Milliyetçilik akımının Balkan milletleri üzerindeki etkileri; Rusya’nın Panislavist politikası gereği Osmanlı Devleti’ni Balkanlardan atma isteği; Osmanlı Devleti’nin Trablusgarp’ta İtalya ile savaşta olması; Osmanlı ordusunun eski gücünü yitirmesi.
- Savaş öncesi ordunun bir bölümünün terhis edilmesi, komutanlar arasındaki uyumsuzluk gibi nedenlerden, Osmanlı Devleti yenildi. Osmanlı Devleti ile Balkan Devletleri arasında Londra Antlaşması yapıldı (1913).
Londra Antlaşması (30 Mayıs 1913)
- Osmanlı Devleti’nin batı sınırı Midye-Enez olarak belirlendi (Osmanlı Devleti, Midye-Enez çizgisinin batısındaki tüm topraklar kaybedildi).
- İmroz (Gökçeada) ve Bozcaada dışındaki tüm Ege adaları Yunanistan’a verilmiştir.
- Arnavutluk ve Ege adalarının geleceğini batılı devletler belirleyecekti.
- Büyük çoğunluğu Bulgarların eline geçen Balkanlardaki Osmanlı toprakları Yunanistan, Bulgaristan, Sırbistan arasında paylaşıldı.
NOT: Savaş sırasında Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti. Arnavutluk Osmanlı Devleti’nden ayrılan son Balkan devletidir (28 Kasım 1912).
II. Balkan Savaşı (1913)
- II. Balkan Savaşında Yunanistan, Sırbistan ve Romanya birleşerek Bulgaristan’a savaş açtı.
- Sebepleri; I. Balkan Savaşı sonunda yapılan antlaşmada Bulgaristan’ın daha fazla toprak alması; Makedonya topraklarının paylaşılmasında Balkan devletlerinin anlaşamaması.
- Osmanlı Devleti Balkan devletlerinin kendi aralarında yaptığı savaşı fırsat bilerek Edirne ve Kırklareli’yi (Doğu Trakya) geri aldı.
- Savaş sonunda Balkan Devletleri kendi aralarında Bükreş Antlaşmasını imzaladılar (10 Ağustos 1913).
- Osmanlı Devleti ile Bulgaristan arasında İstanbul Antlaşması (29 Eylül 1913), Yunanistan ile Atina Antlaşması (14 Kasım 1913) yapıldı. Sırbistan ile sınır olmadığından antlaşma yapılmamıştır.
NOT: İstanbul Antlaşması, Lozan’da onaylanarak günümüz Türk-Bulgar sınırı çizildi.
Balkan Savaşlarının Sonuçları
- Osmanlı Devleti Balkan topraklarının tamamına yakınını kaybetti (Batı Trakya, Makedonya, Ege Adaları elden çıktı).
- Osmanlı Devleti’nin Avrupa’daki varlığı Doğu Trakya ile sınırlı kaldı.
- Balkanlardan Anadolu’ya göçler oldu.
- Yunanlılar Ege adalarını işgal ettiler.
- Türk ordusunda yenilik gereksinimleri ortaya çıktı.
- Balkanlardaki Türklerin durumu sorun oldu, bu sorun günümüze kadar devam etti (Batı Trakya Türk Sorunu).
- Arnavutluk bağımsızlığını ilan ederek Osmanlı’dan ayrıldı.
NOT: Arnavutluk, Osmanlı Devleti’nin Balkanlarda kaybettiği son toprak parçasıdır.
NOT: I. Balkan Savaşı’na katılmayıp II. Balkan Savaşı’na katılan Balkan devleti Romanya’dır.