Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’nda Savaştığı Cepheler

Kafkasya (Doğu) Cephesi  

1. Osmanlı Devleti’nin savaştığı ilk cephedir (22 Aralık 1914).
2. Bu cephede Osmanlı Devleti, Ruslar ve onları destekleyen Ermeniler’le savaştı.
3. Cephe Almanların isteği üzerine açıldı.
4. Cephenin açılma nedeni; Almanya’nın Bakü petrollerini ele geçirmek istemesi; Enver Paşa’nın Orta Asya Türkleri’ni Osmanlı Devleti çatısı altında toplamak istemesi (Pantürkizm düşüncesi); Avusturya’nın Rusya ve İngiltere karşısında rahatlamak istemesi.
5. Savaşı, kış şartlarının ağır olmasından dolayı Osmanlı Devleti kaybetti.
6. Sonuçları; Ruslar, Muş, Bitlis, Trabzon, Erzurum ve Erzincan’ı ele geçirdiler; İtilaf Devletleri Çanakkale’yi geçemediler ve Rusya’ya yardım gönderemediler. Bunun sonucunda Rusya’da ihtilal çıktı ve Rusya savaştan çekilmek zorunda kaldı (Brest-Litowsk Antlaşmasını imzalayıp savaştan çekildi/3 Mart 1918).

NOT: Daha sonra bu cepheye komutan olarak atanan M. Kemal, Rus ilerleyişini durdurdu, Muş ve Bitlis’i geri aldı.

NOT: Anadolu’da yaşayan Osmanlı vatandaşı Ermeniler, İngilizler ve Ruslar tarafından ayrı bir devlet kurma vaadiyle Osmanlı’ya karşı kışkırtılmışlardır. Kafkasya cephesinde Türk ordusuna karşı Rusya’nın yanında yer almışlar ve bilge halkına zarar vermişlerdir. Osmanlı Devleti bu isyanlar üzerine 27 Mayıs 1915 tarihinde Sevk ve İskân Kanunu’nu (Tehcir Yasası) çıkarmışlardır. Bu kanunla bazı Ermeniler, Suriye ve Irak’ın kuzeyine tehcir (göç) ettirilmişlerdir. Tehcir sırasında, bazı Ermeniler, salgın hastalıklar, göç esnasında yapılan hırsızlıklar vs. sebeplerle hayatlarını kaybettiler.

Kanal (Süveyş) Cephesi

1. Almanların isteği ile açıldı (14 Ocak 1915).
2. Bu cephede Osmanlı Devleti İngilizlerle savaştı.
3. Nedeni; Osmanlı Devleti’nin Mısır’ı geri almak istemesi; Süveyş Kanalı’nı ele geçirip, İngilizlerin Hindistan sömürgeleri ile bağlantısını kesmek istemesi.
4. Savaşı, Osmanlı Devleti kaybetti (iklim koşulları, insan ve malzeme yetersizliği nedeniyle).

Irak Cephesi

1. Cepheyi İngilizler açmıştır (1914–1917)
2. Nedeni; İngiltere’nin Musul (Irak) petrollerinden yararlanmak istemesi; İngiltere’nin kuzeye çıkıp Rusya ile birleşmek istemesi, Türk güçlerinin İran’a girip Hindistan’ı tehdit etmesine engel olmak istemesi (sömürge yollarının güvenliğini sağlamak istemesi); Rusya’ya yardım etmek istemesi.
3. Savaşı, Osmanlı Devleti kaybetti.
4. Sonucu; zengin petrol yataklarına sahip Kuzey Irak, İngiltere’nin denetimine girdi.

Filistin-Suriye

1. Osmanlı Devleti, İngiliz ve Araplarla savaştı. Osmanlı Devleti, bu savaşı kaybetti.

Hicaz-Yemen

1. Osmanlı Devleti, İngiliz ve Araplarla savaştı.
2. Nedeni; Osmanlı Devleti’nin İngiliz ve Arapların elindeki kutsal yerleri ele geçirmek istemesi.
3. Savaşı, Osmanlı Devleti kaybetti.

Çanakkale Cephesi  

1. Cephe İtilaf Devletleri tarafından açılmıştır (1915).
2. Nedeni; Çanakkale ve İstanbul Boğazları’nı alıp İstanbul’u ele geçirmek; Rusya’ya yardım götürmek; Anadolu ve Rumeli arasındaki bağlantıyı kesmek; Osmanlı’yı savaş dışı bırakmak.

Çanakkale Cephesi’nin Sonuçları

1. Rusya’ya yardım gönderilemediği için ihtilal çıktı ve Rusya savaştan çekildi (Rusya’da Bolşevik İhtilali çıktı, Çarlık rejimi yıkıldı. 3 Mart 1918’de Brest-Litowsk anlaşması imzalandı ve Rusya savaştan çekildi)
2. I. Dünya Savaşı uzadı ve geniş bir alana yayıldı.
3. Bulgaristan İttifak Devletleri tarafına geçti.
4. Yaklaşık 500 bin insan öldü.
5. İtilaf Devletleri amaçlarına ulaşamadılar.
6. M. Kemal bu cephedeki başarılarından dolayı tanındı (Kurtuluş Savaşı’nda lider olarak kabul edilmesine neden oldu).
7. Türklerin bu cephedeki başarıları diğer devletlere örnek oldu ve bu devletler bağımsızlık mücadelesi başlattı.

NOT: Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı’nda müttefiklerine yardım etmek amacıyla Sınırları Dışında da savaştı. Sınırlarımız Dışında Savaştığımız Cepheler: Romanya, Makedonya, Galiçya.

ABD, savaşın başında tarafsızdı. Ancak İngiltere ve Fransa’ya gemi, silah, cephane vs. satıyordu. Bunun üzerine Almanya, ABD’nin ticaret gemilerini batırmaya başladı. Ekonomik zarara uğrayan ABD böylece I. Dünya Savaşı’na girdi (1917). İngiltere’nin I. Dünya Savaşı’na girmesi ile savaşı İtilaf Devletleri kazandı.

NOT: ABD başkanı Wilson, I. Dünya Savaşı girerken Wilson İlkeleri’ni yayınladı.