Saymalıtaş ve Çizgilitaş Resimleri

Kazakistan'da Almatı'ya 170 kilometre uzaklıktaki Tamgalı Say, dünyadaki sayılı kaya resmi alanlarından biri ve Unesco'nun dünya kültür  mirası listesinde.  Geniş bir alana yayılan resimler, aynı zamanda bozkır kavimlerinin tarihine de ışık tutuyor. Burada kaya resimlerinin tarih öncesinden yakın zamanlara dek devam eden bütün aşamaları rahatlıkla tespit edilebiliyor.   Doğayı birebir çizmekle başlayan süreç; inanç resimleriyle sembollerle devam ediyor ve nihayet damgalara ulaşılıyor. Damgalardan da harflere ve yazıya geçiş başlıyor. Tamgalı Say, bütün bu sürecin resimli tarihi. " 

Kırgızistan Talas bölgesindeki Çiğim Taş yaklaşık 3 bin 500 metre rakımlı yüksek bir vadinin adı. Burada bir pano gbi yükelen kayanın üzerinde 300 civarında resim var. Panonun etrafına dağılmış kayaların tümü de resimli. Çiğim Taş resimlerinin diğerlerinden belirgin farkı bunların tamamen stilize çizimlere dönüşmüş ve iyice küçülmüş olması. Artık doğayı birebir resmetme dönemi bitmiş soyut arayışlar başlamıştır. Bu arayışlar damgayı ve devamında alfabeyi doğurur. Çiğim Taş bir bakıma damgaların resmedildiği bir alan.

Hakkari yüksekova Gevaruk Yaylası'ndaki kaya resimleri Türkiye'de en yüksek rakımdaki resimler. Budenli ulaşılması zor yüksekliklerin tercih edilmesi, Orta Asya'dakarşılaşılan kaya resimleri alanlarını hatırlatıyor. Coğrafi alanın seçilmesi bakımından görülen ortaklık, rsimlerin tarz ve üslubunda da kendini gösteriyor. Örneğin, Kırgızistan'da Saymalı Taş'taki resimlerle Gevaruk Yaylası'ndakiler arasında şaşırtıcı benzerlikler var.

Mogolistan Gobi Çölü kaya resimlerinin yoğunlukla bulunduğu alan artık tamamen kurumuş bir nehir yatağının yanında. Nehir, bir zamanlar buralarda çok canlı bir hayat olduğunun işareti. Burada kayalara dağ keçisi, geyik gibi figürler damgalar ve bir kompozisyon içeren resimler, av sahneleri gibi panolar işlenmiş.

Mogolistan Gobi ÇÖlü kaya resimlerinin yoğunlukla bulunduğu alan artık tamamen kurumuş bir nehir yatağının yanında. Nehir, bir zamanlar buralarda çok canlı bir hayat olduğunun işareti. Burada kayalara dağ keçisi, geyik gibi figürler damgalar ve bir kompozisyon içeren resimler, av sahneleri gibi panolar işlenmiş.

Kazakistan'da Almatı'ya 170 kilometre uzaklıktaki Tamgalı Say, dünyadaki sayılı kaya resmi alanlarından biri ve Unesco'nun dünya kültür mirası listesinde. Geniş bir alana yayılan resimler, aynı zamanda bozkır kavimlerinin tarihine de ışık tutuyor. Burada kaya resimlerinin tarih öncesinden yakın zamanlara dek devam eden bütün aşamaları rahatlıkla tespit edilebiliyor. Doğayı birebir çizmekle başlayan süreç; inanç resimleriyle sembollerle devam ediyor ve nihayet damgalara ulaşılıyor. Damgalardan da harflere ve yazıya geçiş başlıyor. Tamgalı Say, bütün bu sürecin resimli tarihi.

Kazakistan'da Almatı'ya 170 kilometre uzaklıktaki Tamgalı Say, dünyadaki sayılı kaya resmi alanlarından biri ve Unesco'nun dünya kültür mirası listesinde. Geniş bir alana yayılan resimler, aynı zamanda bozkır kavimlerinin tarihine de ışık tutuyor. Burada kaya resimlerinin tarih öncesinden yakın zamanlara dek devam eden bütün aşamaları rahatlıkla tespit edilebiliyor. Doğayı birebir çizmekle başlayan süreç; inanç resimleriyle sembollerle devam ediyor ve nihayet damgalara ulaşılıyor. Damgalardan da harflere ve yazıya geçiş başlıyor. Tamgalı Say, bütün bu sürecin resimli tarihi.

Hazar kıyısındaki Gobustan'da "Büyüktaş" "Küçüktaş" ve "Cıngırdağ" olmak üzere birbirine yakın üç ayrı bölgede yer alıyor. Buradaki kaya resimleri çeşitlilik bakımından son derece zengin.

Ruya'daki Lena kaya resim alanında restorasyon çalışmaları sonrasında belirginleştirilen resimlerde de geyiğin özel bir yeri var. Bu resimde geyiğin yanında bir de süvari yer alıyor. Büyük olasılıkla süvari ve geyik ayrı zamanlarda çizilmiş.

Saymalı Taş'ın sembol resimlerinden güneş adam Gobi Çölü'nden Anadolu'ya hemen tüm kaya resmi alanlarında kendini gösteriyor. Saymalı Taş'taki bu

araba resmi önemli birinin belki de kağanın arabasıdır. Bu araba Altay Dağları'ndaki Pazırık kazısına bulunan ve bugün Petersburg Ermitaj Müzesi'nde sergilenen Pazırık arabası ile büyük benzerlik taşır.

Kütahya Çavdarhisar'daki Aizanoi kentinin antik duvarları üzerine yapılan resimler bininci yılın başlarından itibaren Anadolu'ya göçlerle gelen Türk boylarından kalma. Sibirya'da Lena kıyısındaki süvari sanki gelip Aizonai'nin duvarına asılmış.

Hakkari Gevaruk Yaylası'ndaki kaya resmi alanı Muvaffak Uyanık ve Ersin Alok tarafından tespit edilmişti. Araştırmacıların sırlarına eğilmesini bekliyor.

Kars Kağızman'a bağlı Camuşlu Köyü'ndeki Yazılıkaya ve Kurbanağa ile Yaban köyündeki Geyikli Tepe kaya resmi bakımından Türkiye'nin en zengin bölgesi.

Kırgızistan Talas bölgesindeki Karakol Yaylası, 2 bin 800 3 bin rakımlı. Buradaki resimler de değişik zaman dilimlerine ait. Yani binyıllar içinde yapılan resimler sözkonusu. Son süreçte ise burada da damgaya geçiliyor.

Saymalı Taş'ta giz dolu resimler geçit yapıyor. "Gökyüzü arabaları" diye de anılan resimlerde kutsal uçan atları ya da boğaları ile Şamanların göksel yolculuğuna işaret ediliyor.

İzmir Ödemiş Konaklı beldesindek Soğukluk Deresi mevkiinde bulunan zengin kaya resimleri alanı ne yazık ki taprih olmuş. Alanda ulaşılabilen bir kaç resimden biri insan figürü.

Gobustan kaya resimleri alanı, Azerbaycan'ın başkenti Bakü'ye 50 kilometre uzaklıkta Gobustan Gayalıkları olarak bilinen alanda yeralıyor. Avrasya'da Saymalı Taş'ın dışında diğerleriyle kıyaslandığında en zengin alanlardan biri burası. Farklı dönemlere ait izler var Gobustan'da.

Mandıl Haykhın Moğolistan'ın orta kesiminde yer alan Bayanhonur eyaleti sınırları içinde. Mandıl Haykhın zirveleri tepsi şeklinde birbirine yakın üç dağdan oluşuyor. Burada binlerce kaya resmi var. Pek çok geyiğin resmedildiği kayalardaki resimler giderek yazıya dönüşüyor. Ki bu yazı Orhun Anıtları'nda kullanılan eski Türk alfabesi ile yazılmış.