Osmanlı Dağılma Dönemi
ABDÜLMECİD DÖNEMİ: (1839-1861)
LONDRA KONFERANSI (1840) (Mısırla ilgili)
Katılan Devletler: ingiltere,Avusturya,Prusya,Rusya ve Osmanlı Devleti
Maddeleri:
1)Mısır Valiliği,babadan oğula geçmek üzere Mehmet Ali Pasa'ya verilecek, fakat hukuki yönden Osmanlı'ya bağlı kalacak.
2)Mısırda vergiler padisah adına toplanacak, dörtte biri istanbul'a gönderilecek.
3)-Suriye,Adana ve Girit Osmanlı'ya geri verilecek.
NOT: Bu anlasmayla Mısır iç islerinde serbest, dıs islerinde Osmanlı'ya bağlı imtiyazlı bir eyalet haline geldi.
LONDRA KONFERANSI (1841) (Boğazlarla ilgili):
Hünkar antlasmasının süresi bitince Londra'da bir konferans toplandı. Toplantıya ingiltere, Rusya,Fransa, Avusturya, Prusya ve Osmanlı Devleti katıldılar. Londrada imzalanan boğazlar sözlesmesine göre;
Boğazlar Osmanlı Devleti'nin olacak,ancak Osmanlı barıs halindeyken boğazlar bütün savas gemilerine kapatılacaktı.
ÖNEMi:
1)Bu sözlesme ile boğazlar,devletlerarası bir statü kazandı.
2)Osmanlının boğazlar üerindeki hükümranlık haklarına kısıtlama getirilmistir.
3)Rusya boğazlar üzerindeki üstünlüğünü kaybederken, Fransa ve ingiltere Akdenizdeki güvenliklerini artırmıslardır.
TANZİMAT FERMANI (3 Kasım 1839)
Padisah: Abdülmecid
Sadrazam: Mustafa Reşid Pasa
Tanzimat Fermanının ilan Sebepleri:
1)Avrupalı Devletlerin iç islerimie karısmasına engel olmak.
2)Mısır ve Boğazlar konusunda Avrupalı Devletlerin desteğini kazanmak.
3)Devleti ve toplumu demokratik bir yapıya kavusturma isteği Bu nedenlerden dolayı 3 Kasım 1839 da Tanzimat Fermanı (Gülhane Hattı Hümayunu) ilan edildi.
NOT: Tanzimat Fermanının ilanıyla Osmanlı tarihinde yeni bir dönem açılmıs(Tanzimat Devri) ve bu devir
1876'ya kadar devam etmistir.
Tanzimat Fermanında yer alan konular:
1)Azınlıkların, can, mal ve namus güvenliği sağlanacak.
2)Vergi sistemi yeniden düzenlenerek, herkesten gelirine göre vergi alınacak.
3)Askerlik OCAK görevinden, VATAN görevi haline getirilecek. Azınlıklarda askere alınacak.
4)Kanunların her gücün üstünde olduğu kabul edilecek.
Tanzimat Fermanının Özellikleri:
1)-En önemli özelliği padisahın yetkilerini sınırlandırması ve kanunların her gücün üstünde olduğunun ifade edilmesidir.
2)Tanzimat Fermanı ANAYASACILIĞA ve DEMOKRASiYE(hukuk devletine, yani hukukun üstünlüğü esasına
dayanan devlet anlayısına)geçisin (BATILILASMANIN) ilk asamasıdır.
3)Bu fermanın hazırlanmasında halkın bir rolü ve baskısı yoktur. Padisah Abdülmecit, Mustafa Resid Pasanın telkiniyle Mısır meselesinde Avrupa devletlerinin desteğini kazanmak için bu fermanı ilan etmistir.
KIRIM SAVAŞI (1853 -1856) SEBEPLERİ:
1)Rusyanın Osmanlı Devleti üzerindeki emelleri. (Rusya Osmanlıyı HASTA ADAM olarak nitelendiriyor ve
ölmeden topraklarının paylasılmasını istiyordu. ingiltere Osmanlının toprak bütünlüğünden yana olduğunu belirterek bu isteği reddedince Rusya tek basına hareket etti.)
2)Kutsal Yerler Meselesi:Rusya istanbul'a bir elçi göndererek Ortodoks kilisesinin kutsal yerlerle ilgili isteklerinin onaylanmasını istemis,Osmanlı bu isteği reddetmisti.
3)Rusya'nın 1848 ihtilallerinin Avrupa'da meydana getirdiği karısıklıklardan yararlanmak istemesi. (Avusturya'ya karsı bağımsızlık savası veren Macarlar Avusturya ve Rusya birlikleri tarafından yenilmisti. Rusya Osmanlıya sığınan bu Macarların iadesini istemisti.) Bu sebeplerden dolayı savas Osmanlı Devleti ile Rusya arasında 1853'de basladı. Osmanlı donanması SiNOP'ta Ruslar tarafından yakıldı. 1854'te ingiltere ve Fransa Osmanlı Devleti'nin yanında yer aldı. Sivastopol kalesi kusatılarak alındı. Yenilen Rusya ile PARiS
ANTLASMASI imzalandı.(1856)
NOT: Kırım Savasında ingiltere, Fransa,Sardunya ve Piyomento Osmanlı Devletinin yanında savasa girdi. Avusturya ise Eflak-Boğdan'ı isgal ederek destek verdi.
NOT: Osmanlı Devleti ilk dıs borcu Kırım savası sırasında ingiltere'den aldı.(1854)
NOT: Osmanlı Devleti Paris anlasması sırasında Avrupalı devletlerin tam desteğini kazanmak için azınlıklara genis haklar tanıyan ISLAHAT FERMANINI ilan etti.
PARİS ANTLAŞMASI (1856):
Katılan devletler:Osmanlı,Rusya,ingiltere, Fransa, Piemento, Sardunya, Avusturya ve Prusya.
MADDELERi:
1)Osmanlı Devleti bir Avrupa Devleti sayılacak ve toprakları Avrupa Devletlerinin koruyuculuğu altında kalacak.
AÇIKLAMA :Bu madde Osmanlının egemenlik haklarına gölge düsürmesine rağmen, bir süre Rus tehlikesini ortadan kaldırmıstır.
2)Boğazlar konusunda 1841 boğazlar sözlesmesi geçerli olacak.
3)Rusya ve Osmanlı Devleti Karadenizde savas gemisi ve tersane bulundurmayacak.
AÇIKLAMA:Kırım Savasına katılan ingiltere'nin en büyük kazancı Rusya'nın Karadeniz'deki tersane ve gemilerinin kaldırılmasıdır. Böylece Akdeniz'i tehdit edebilecek Rusyanın etkinliğini kırmıs,çıkarlarının devamını sağlamıstır.
AÇIKLAMA:Kırım Savasından sonra Rusya sıcak denizlere inmek için baska bir yol arayarak Balkanlarda PANSLAViZM politikasına ağırlık vermistir.
AÇIKLAMA:Osmanlı Devleti Savası kazanmasına rağmen anlasmanın Karadenizle ilgili maddesi ve Islahat yapma zorunluluğu anlasmanın olumsuz yönleridir.
KIRIM SAVAŞININ ÖNEMİ:
1)Avrupalılar ilk defa Kırım savasında Osmanlı Devletine tam destek verdiler.
2)Osmanlı Devleti ilk defa dıs borç aldı.
3)Osmanlı Donanması 4. kez Sinopta yakıldı. (inebahtı,Çesme,Navarin ve Sinop)
4)Osmanlı Devleti Islahat Fermanını yayınladı.
ISLAHAT FERMANI (1856)
Dıs Gelisme: Kırım Savası Padisah: Abdülmecid Paris anlasması görüsmeleri sürerken Islahat Fermanı ilan edilmisti.(1856) Bu Fermanla ilgili bir madde Paris Anlasmasında da yer aldı.
AÇIKLAMA: Islahat Fermanı kaynağını ve ortaya çıkıs nedenini yabancı devletlerden almaktadır. Bu
Fermanın esasları Fransa'nın ısrarı ile Avusturya,ingiltere ve Fransa tarafından belirlenmistir. Osmanlı Devleti Paris antlasması sartlarını lehine çevirmek için bu fermanı ilan etmistir.
ISLAHAT FERMANININ SEBEPLERİ:
1)Din ve mezhep hürriyeti sağlanarak azınlıklara okul,kilise ve hastane açma hakkı verilecek.
2)Azınlık ve yabancılara küçük düsürücü sözler söylenmeyecek
3)Azınlıklar da bütün devlet memurluklarına girebilecek.
4)Askerlik isleri yeniden düzenlenecek,azınlıklardan askerlik için bedel kabul edilecek.
5)Vergi sistemi yeniden düzenlenecek. iltizam usulü kaldırılacak.
6)Mahkemelerde herkes inancına göre yemin edecek, karma mahkemeler kurulacak.
AÇIKLAMA: Islahat Fermanı müslümanlar ile hırıstiyanlar arasında esitlik sağlamayı amaçlayan bir belgedir.
LONDRA KONFERANSI (1840) (Mısırla ilgili)
Katılan Devletler: ingiltere,Avusturya,Prusya,Rusya ve Osmanlı Devleti
Maddeleri:
1)Mısır Valiliği,babadan oğula geçmek üzere Mehmet Ali Pasa'ya verilecek, fakat hukuki yönden Osmanlı'ya bağlı kalacak.
2)Mısırda vergiler padisah adına toplanacak, dörtte biri istanbul'a gönderilecek.
3)-Suriye,Adana ve Girit Osmanlı'ya geri verilecek.
NOT: Bu anlasmayla Mısır iç islerinde serbest, dıs islerinde Osmanlı'ya bağlı imtiyazlı bir eyalet haline geldi.
LONDRA KONFERANSI (1841) (Boğazlarla ilgili):
Hünkar antlasmasının süresi bitince Londra'da bir konferans toplandı. Toplantıya ingiltere, Rusya,Fransa, Avusturya, Prusya ve Osmanlı Devleti katıldılar. Londrada imzalanan boğazlar sözlesmesine göre;
Boğazlar Osmanlı Devleti'nin olacak,ancak Osmanlı barıs halindeyken boğazlar bütün savas gemilerine kapatılacaktı.
ÖNEMi:
1)Bu sözlesme ile boğazlar,devletlerarası bir statü kazandı.
2)Osmanlının boğazlar üerindeki hükümranlık haklarına kısıtlama getirilmistir.
3)Rusya boğazlar üzerindeki üstünlüğünü kaybederken, Fransa ve ingiltere Akdenizdeki güvenliklerini artırmıslardır.
TANZİMAT FERMANI (3 Kasım 1839)
Padisah: Abdülmecid
Sadrazam: Mustafa Reşid Pasa
Tanzimat Fermanının ilan Sebepleri:
1)Avrupalı Devletlerin iç islerimie karısmasına engel olmak.
2)Mısır ve Boğazlar konusunda Avrupalı Devletlerin desteğini kazanmak.
3)Devleti ve toplumu demokratik bir yapıya kavusturma isteği Bu nedenlerden dolayı 3 Kasım 1839 da Tanzimat Fermanı (Gülhane Hattı Hümayunu) ilan edildi.
NOT: Tanzimat Fermanının ilanıyla Osmanlı tarihinde yeni bir dönem açılmıs(Tanzimat Devri) ve bu devir
1876'ya kadar devam etmistir.
Tanzimat Fermanında yer alan konular:
1)Azınlıkların, can, mal ve namus güvenliği sağlanacak.
2)Vergi sistemi yeniden düzenlenerek, herkesten gelirine göre vergi alınacak.
3)Askerlik OCAK görevinden, VATAN görevi haline getirilecek. Azınlıklarda askere alınacak.
4)Kanunların her gücün üstünde olduğu kabul edilecek.
Tanzimat Fermanının Özellikleri:
1)-En önemli özelliği padisahın yetkilerini sınırlandırması ve kanunların her gücün üstünde olduğunun ifade edilmesidir.
2)Tanzimat Fermanı ANAYASACILIĞA ve DEMOKRASiYE(hukuk devletine, yani hukukun üstünlüğü esasına
dayanan devlet anlayısına)geçisin (BATILILASMANIN) ilk asamasıdır.
3)Bu fermanın hazırlanmasında halkın bir rolü ve baskısı yoktur. Padisah Abdülmecit, Mustafa Resid Pasanın telkiniyle Mısır meselesinde Avrupa devletlerinin desteğini kazanmak için bu fermanı ilan etmistir.
KIRIM SAVAŞI (1853 -1856) SEBEPLERİ:
1)Rusyanın Osmanlı Devleti üzerindeki emelleri. (Rusya Osmanlıyı HASTA ADAM olarak nitelendiriyor ve
ölmeden topraklarının paylasılmasını istiyordu. ingiltere Osmanlının toprak bütünlüğünden yana olduğunu belirterek bu isteği reddedince Rusya tek basına hareket etti.)
2)Kutsal Yerler Meselesi:Rusya istanbul'a bir elçi göndererek Ortodoks kilisesinin kutsal yerlerle ilgili isteklerinin onaylanmasını istemis,Osmanlı bu isteği reddetmisti.
3)Rusya'nın 1848 ihtilallerinin Avrupa'da meydana getirdiği karısıklıklardan yararlanmak istemesi. (Avusturya'ya karsı bağımsızlık savası veren Macarlar Avusturya ve Rusya birlikleri tarafından yenilmisti. Rusya Osmanlıya sığınan bu Macarların iadesini istemisti.) Bu sebeplerden dolayı savas Osmanlı Devleti ile Rusya arasında 1853'de basladı. Osmanlı donanması SiNOP'ta Ruslar tarafından yakıldı. 1854'te ingiltere ve Fransa Osmanlı Devleti'nin yanında yer aldı. Sivastopol kalesi kusatılarak alındı. Yenilen Rusya ile PARiS
ANTLASMASI imzalandı.(1856)
NOT: Kırım Savasında ingiltere, Fransa,Sardunya ve Piyomento Osmanlı Devletinin yanında savasa girdi. Avusturya ise Eflak-Boğdan'ı isgal ederek destek verdi.
NOT: Osmanlı Devleti ilk dıs borcu Kırım savası sırasında ingiltere'den aldı.(1854)
NOT: Osmanlı Devleti Paris anlasması sırasında Avrupalı devletlerin tam desteğini kazanmak için azınlıklara genis haklar tanıyan ISLAHAT FERMANINI ilan etti.
PARİS ANTLAŞMASI (1856):
Katılan devletler:Osmanlı,Rusya,ingiltere, Fransa, Piemento, Sardunya, Avusturya ve Prusya.
MADDELERi:
1)Osmanlı Devleti bir Avrupa Devleti sayılacak ve toprakları Avrupa Devletlerinin koruyuculuğu altında kalacak.
AÇIKLAMA :Bu madde Osmanlının egemenlik haklarına gölge düsürmesine rağmen, bir süre Rus tehlikesini ortadan kaldırmıstır.
2)Boğazlar konusunda 1841 boğazlar sözlesmesi geçerli olacak.
3)Rusya ve Osmanlı Devleti Karadenizde savas gemisi ve tersane bulundurmayacak.
AÇIKLAMA:Kırım Savasına katılan ingiltere'nin en büyük kazancı Rusya'nın Karadeniz'deki tersane ve gemilerinin kaldırılmasıdır. Böylece Akdeniz'i tehdit edebilecek Rusyanın etkinliğini kırmıs,çıkarlarının devamını sağlamıstır.
AÇIKLAMA:Kırım Savasından sonra Rusya sıcak denizlere inmek için baska bir yol arayarak Balkanlarda PANSLAViZM politikasına ağırlık vermistir.
AÇIKLAMA:Osmanlı Devleti Savası kazanmasına rağmen anlasmanın Karadenizle ilgili maddesi ve Islahat yapma zorunluluğu anlasmanın olumsuz yönleridir.
KIRIM SAVAŞININ ÖNEMİ:
1)Avrupalılar ilk defa Kırım savasında Osmanlı Devletine tam destek verdiler.
2)Osmanlı Devleti ilk defa dıs borç aldı.
3)Osmanlı Donanması 4. kez Sinopta yakıldı. (inebahtı,Çesme,Navarin ve Sinop)
4)Osmanlı Devleti Islahat Fermanını yayınladı.
ISLAHAT FERMANI (1856)
Dıs Gelisme: Kırım Savası Padisah: Abdülmecid Paris anlasması görüsmeleri sürerken Islahat Fermanı ilan edilmisti.(1856) Bu Fermanla ilgili bir madde Paris Anlasmasında da yer aldı.
AÇIKLAMA: Islahat Fermanı kaynağını ve ortaya çıkıs nedenini yabancı devletlerden almaktadır. Bu
Fermanın esasları Fransa'nın ısrarı ile Avusturya,ingiltere ve Fransa tarafından belirlenmistir. Osmanlı Devleti Paris antlasması sartlarını lehine çevirmek için bu fermanı ilan etmistir.
ISLAHAT FERMANININ SEBEPLERİ:
1)Din ve mezhep hürriyeti sağlanarak azınlıklara okul,kilise ve hastane açma hakkı verilecek.
2)Azınlık ve yabancılara küçük düsürücü sözler söylenmeyecek
3)Azınlıklar da bütün devlet memurluklarına girebilecek.
4)Askerlik isleri yeniden düzenlenecek,azınlıklardan askerlik için bedel kabul edilecek.
5)Vergi sistemi yeniden düzenlenecek. iltizam usulü kaldırılacak.
6)Mahkemelerde herkes inancına göre yemin edecek, karma mahkemeler kurulacak.
AÇIKLAMA: Islahat Fermanı müslümanlar ile hırıstiyanlar arasında esitlik sağlamayı amaçlayan bir belgedir.
Yorum Ekle
II. MAHMUT DÖNEMİ (1808-1839)
SIRP İSYANI (1804)
Sebepleri:
1)Fransız ihtilalinin Milliyetçilik, bağımsızlık ve hürriyet gibi fikirlerinin sırplar üzerinde etkili olması
2)Savasların Sırbistan toprakları üzerinde geçmesi ve bu savaslar sırasında Sırbistan'ın sık sık el değistirmesi
3)Sırbistan'daki Yeniçerilerin olumsuz davranısları
4)Rusyanın kıskırtması
isyan: Bu sebeplerden dolayı 1804'de KARA YORGi liderliğinde Sırplar ayaklandı.
NOT: Osmanlı Devletinde "Milliyetçilik" akımı neticesinde ayaklanan ilk topluluk SIRPLAR'dır.
Sırplarla ilgili Antlasmalar:
1)1806-1812 Osmanlı Rus Savası sonucunda Ruslarla imzalanan BÜKRES ANTLASMASI'nda Sırplara bazı haklar verildi.
2)1828-1829 Osmanlı-Rus Savası sonucunda Ruslarla imzalanan EDiRNE ANTLASMASI'nda Sırplara özerklik verildi.
3)1877-1878 Osmanlı-Rus Savası sonucunda imzalanan Ayestefanos ve BERLiN ANTLASMASI'nda Sırbistan bağımsızlığına kavustu.
OSMANLI - RUS SAVAŞI: (1806-1812)
Sebepler:
1)Rusların Sırp isyanını desteklemesi ve Balkan Milletlerini kıskırması.
2)Rusya'nın Eflak-Boğdan'ı isgal etmesi. Savas:
*Rusların Eflak-Boğdan'ı isgal etmesi karsısında Fransa'nın etkisiyle Osmanlı Devleti Rusya'ya savas ilan etti. Osmanlı-Fransız yakınlasması karsısında ingiltere Rusya'nın yanında yer aldı.
*ingilizler Ruslara destek için donanmalarını istanbul'a gönderdiler. istanbul'a sadece denizden yapacakları bir saldırıyla basarılı olamayacaklarını anlayarak geri döndüler. Bu defa Mısır'a saldıran ingilizleri Mısır Valisi Mehmet Ali Pasa püskürtttü.
*Fransa 1807'de Rusya ile "Tilsit Antlasmasını" imzalayarak, dostluk kurdu. Yalnız kalan Osmanlı Devleti ingiltere'ya yaklastı. ingiltere ile " Çanakkale (Kale-i Sultaniye)" antlasmasını imzaladı.
*Bu arada Ruslar Osmanlı topraklarında ilerliyordu.
*Avrupa'da siyasi ortam yeniden değisti. Fransa ile Rusya'nın arası yeniden açıldı. Rusya'ya silahlarını çeviren Fransa bu defa Osmanlı Devleti'nin yanında yer aldı. Fransa'ya güvenemeyen Osmanlı Devleti Rusya ile BÜKRES ANTLASMASINI imzalayarak savası sona erdirdi.
Sonuç: Ruslarla BÜKRES ANTLASMASI imzalandı.(1812)
1)iki devlet arasında Tuna nehri sınır olacak.
2)Ruslar Beserabya hariç isgal ettiği yerleri geri verecek.
3)Sırplara bazı haklar verilecekti.
YUNAN İSYANI SEBEPLERİ:
1) Fransız ihtilalinin milliyetçilik, bağımsızlık gibi fikirlerinin etkisi
2) Rusya'nın ve Avrupa Devletleri'nin kıskırtması
3) 1804 de kurulan Etniki Eterya Cemiyeti'nin çalısmaları
İSYAN:
1821'de Mora'da baslayan isyan kısa sürede büyüdü. Osmanlı hükümeti Mısır Valisi Mehmet Ali Pasa'dan yardım istedi. M.Ali Pasa yardım karsılığında II.Mahmut'tan Mora ve Girit valiliklerinin kendisine verilmesini istedi. Osmanlı ve Mısır donanması isyanı bastırdı ve NAVARiN limanına çekildi. Ancak Yunan isyanının bastırılması Batılıların isine gelmedi. ingitere, Fransa, Rusya ve Avusturya Osmanlı devleti'ne ültimatom vererek Yunanistan'a bağımsızlık verilmesini istediler. Bu istek reddedilince Osmanlı ve Mısır donanmasını NAVARiN de yaktılar. Rusya Osmanlı'ya savas ilan etti.
NOT: Navarin olayı Osmanlı Donanmasının yasadığı 4 felaketten biridir. Birincisi 1571 inebahtı, ikincisi 1770 Çesme, Üçüncüsü 1827 Navarin, Dördüncüsü 1853 Sinoptur.
OSMANLI - RUS SAVAŞI SEBEPLERİ:1828-1829
1)Ruslar'ın sıcak denizlere inmek istemesi
2)Osmanlının Rusya'dan Navarin'de yakılan donanmanın zararını talep etmesi
3)Osmanlı'nın Yunanlılar ve azınlıklarla ilgili Avrupa Devletlerinin ve Rusya'nın isteklerini reddetmesi. Bu sebeplerden Rusyanın saldırısıyla savas basladı. Ancak Osmanlı Devleti böyle bir savasa hazır değildi.
ÇÜNKÜ:
1)Donanması Navarin'de yakılmıstı.
2)1826'da Yeniçeri Ocağı kaldırılmıs, ASAKiR-i MANSURE-i MUHAMMEDiYE ordusu yeni kurulmustu.
3)Yunan ayaklanmasından dolayı bütün Avrupa Osmanlının karsısındaydı.
SONUÇ: Rusların ilerleyerek doğuda Erzurum'a, batıda Edirne'ye kadar gelmeleri üzerine Osmanlı devleti barıs istedi. Rusyayla EDiRNE ANTLASMASI imzalandı.(1829)
EDİRNE ANTLAŞMASI (1829)
Maddeleri:
1) Eflak-Boğdan ve Sırbıstan'a özerklik verildi.
2) Yunanistan bağımsız olacaktı.
3) Rus ticaret gemileri boğazlardan geçebilecekti.
4) Prut nehri sınır olacaktı.
5) Osmanlı Devleti savas tazminatı verecekti.
NOT: Osmanlı Devletinde bağımsızlığını elde eden ilk azınlık YUNANiSTAN'dır.
NOT: Osmanlının Yunan isyanı ve Rus savasıyla uğrasmasını fırsat bilen Fransa 1830' da CEZAYiR i isgal etti.
MISIR VALİSİ MEHMET ALİ PAŞA'NIN İSYANI SEBEPLERİ:
1)Yunan isyanının bastırılmasında II. Mahmut'a yardım eden Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Pasa'ya vaad edilen yerlerin verilmemesi
2)Mehmet Ali Pasa'nın Navarin olayından sonra padisahtan izin almadan ordu ve donanmasını geri çekmesi.
3)1828-1829 Osmanlı-Rus savasında yardım istenildiği halde Mehmet Ali Pasa'nın yardım göndermemesi
iSYAN:
II.Mahmut Mehmet Ali Pasa'yı görevden almak için hazırlanırken Mehmet Ali Pasa'nın oğlu ibrahim Pasa, üzerine gönderilen padisah kuvvetlerini yenerek Konya'ya ilerledi. Bu zor durum karsısında padisah yabancı devletlerden yardım istedi. ingiltere ve Fransa bu isteğe kayıtsız kaldılar. II. Mahmut son çare olarak (denize düsen yılana sarılır diyerek) Rusya'dan yardım istedi. Bir Rus donanması istanbul boğazını geçerek Büyükdere önlerine demirledi.Osmanlı Rus yakınlasması ingiltere ve Fransa'yı telaslandırdı. Hemen devreye girerek Mehmet Ali Pasa ya baskı yaptılar. Bunun üzerine Mehmet Ali Pasa ile II.Mahmut arasında KÜTAHYA ANTLASMASI imzalandı.(14 Mayıs 1833)
KÜTAHYA ANTLAŞMASI:(14 Mayıs 1833)
1)Mehmet Ali Pasa'ya Mısır ve Girit valiliklerine ek olarak Suriye valiliği de verilecek.
2)Oğlu ibrahim Pasa'ya da Cidde valiliğine ek olarak Adana Muhassıllığı (O bölgenin vergilerini toplama hakkı) verilecek.
NOT: Bu antlasma Mısır sorununu geçici olarak çözmüs fakat iki tarafta bu anlasmadan memnun olmamıstır.
NOT: Kütahya antlasmasına rağmen kendisini güvende hissetmeyen II.Mahmut Rusyayla HÜNKAR iSKELESi
antlasmasını imzalamıstır.(1833)
HÜNKAR İSKELESİ ANTLAŞMASI: (8 Temmuz 1833)
1)Osmanlı bir saldırıya uğrarsa Ruslar asker ve donanma gönderecek, ancak masrafları Osmanlı ödeyecek.
2)Rusya bir saldırıya uğrarsa Osmanlı boğazları kapatacak. (ingiltere ve Fransa'ya karsı)
3)Bu antlasma 8 yıl sürecek.
ÖNEMi:
1)Rusya bu antlasmayle boğazlar üzerinde büyük avantaj sağlayıp,Karadenizdeki güvenliğini artırmıs oldu.
2)Bu antlasmayla BOĞAZLAR MESELESi ortaya çıkmıstır.
3)Bu antlasma Osmanlının boğazlar üzerindeki egemenlik haklarını TEK BASINA kullandığı son antlasmadır.
NOT: Osmanlı Devleti Mısır ve Boğazlar meselesinde ingiltere'nin desteğini kazanmak için ingiltere ile 1838 BALTA LiMANI Antlasmasını imzalamıstır.Bu antlasma ile ingiltereye çok genis ekonomik haklar verilmis, Osmanlı ülkesinde tekel sistemi ve iç gümrük yönetimi kaldırılmıs böylece Osmanlı ekonomisinin çöküsü hızlanmıstır.
AÇIKLAMA: Kütahya antlasması fazla uzun sürmedi. 1839'da Mehmet Ali Pasa bağımsızlığını ilan etti. Oğlu
ibrahim Pasa üzerine gönderilen Osmanlı kuvvetlerini NiZiP'te yendi.ingiltere ve Fransa Hünkar iskelesi antlasmasına dayanarak Rusyanın boğazlara egemen olmasından çekindiklerinden hemen devreye girerek MISIR konusunda Londra'da uluslararası bir konferans düzenlendi.
NOT: Nizip yenilgisi haberi istanbul'a gelmeden II. Mahmut ölmüs, yerine Abdülmecid padisah olmustur.
II. MAHMUT DÖNEMİNDE ASKERİ ALANDA YAPILAN ISLAHATLAR:
1) Alemdar Mustafa Pasa,Nizam-ı Cedit ordusunun yerine Sekban-ı Cedit Ordusunu kurdu.
2) II.Mahmut Alemdar Mustafa Pasanın öldürülmesi üzerine Sekban-ı Ceditin yerine ESKiNCi OCAĞINI kurdu.
3) 1826'da Yeniçeri Ocağını kaldırarak(Vakayı Hayriye Olayı) yerine ASAKiR-i MANSURE-i MUHAMMEDiYE ordusu kuruldu.
4) Yeni kurulan Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusu tümen, tabur, bölük gibi birliklere ayrıldı. Eğitimi için Prusya'dan subaylar getirildi. Avrupaya subaylar gönderildi.
SIRP İSYANI (1804)
Sebepleri:
1)Fransız ihtilalinin Milliyetçilik, bağımsızlık ve hürriyet gibi fikirlerinin sırplar üzerinde etkili olması
2)Savasların Sırbistan toprakları üzerinde geçmesi ve bu savaslar sırasında Sırbistan'ın sık sık el değistirmesi
3)Sırbistan'daki Yeniçerilerin olumsuz davranısları
4)Rusyanın kıskırtması
isyan: Bu sebeplerden dolayı 1804'de KARA YORGi liderliğinde Sırplar ayaklandı.
NOT: Osmanlı Devletinde "Milliyetçilik" akımı neticesinde ayaklanan ilk topluluk SIRPLAR'dır.
Sırplarla ilgili Antlasmalar:
1)1806-1812 Osmanlı Rus Savası sonucunda Ruslarla imzalanan BÜKRES ANTLASMASI'nda Sırplara bazı haklar verildi.
2)1828-1829 Osmanlı-Rus Savası sonucunda Ruslarla imzalanan EDiRNE ANTLASMASI'nda Sırplara özerklik verildi.
3)1877-1878 Osmanlı-Rus Savası sonucunda imzalanan Ayestefanos ve BERLiN ANTLASMASI'nda Sırbistan bağımsızlığına kavustu.
OSMANLI - RUS SAVAŞI: (1806-1812)
Sebepler:
1)Rusların Sırp isyanını desteklemesi ve Balkan Milletlerini kıskırması.
2)Rusya'nın Eflak-Boğdan'ı isgal etmesi. Savas:
*Rusların Eflak-Boğdan'ı isgal etmesi karsısında Fransa'nın etkisiyle Osmanlı Devleti Rusya'ya savas ilan etti. Osmanlı-Fransız yakınlasması karsısında ingiltere Rusya'nın yanında yer aldı.
*ingilizler Ruslara destek için donanmalarını istanbul'a gönderdiler. istanbul'a sadece denizden yapacakları bir saldırıyla basarılı olamayacaklarını anlayarak geri döndüler. Bu defa Mısır'a saldıran ingilizleri Mısır Valisi Mehmet Ali Pasa püskürtttü.
*Fransa 1807'de Rusya ile "Tilsit Antlasmasını" imzalayarak, dostluk kurdu. Yalnız kalan Osmanlı Devleti ingiltere'ya yaklastı. ingiltere ile " Çanakkale (Kale-i Sultaniye)" antlasmasını imzaladı.
*Bu arada Ruslar Osmanlı topraklarında ilerliyordu.
*Avrupa'da siyasi ortam yeniden değisti. Fransa ile Rusya'nın arası yeniden açıldı. Rusya'ya silahlarını çeviren Fransa bu defa Osmanlı Devleti'nin yanında yer aldı. Fransa'ya güvenemeyen Osmanlı Devleti Rusya ile BÜKRES ANTLASMASINI imzalayarak savası sona erdirdi.
Sonuç: Ruslarla BÜKRES ANTLASMASI imzalandı.(1812)
1)iki devlet arasında Tuna nehri sınır olacak.
2)Ruslar Beserabya hariç isgal ettiği yerleri geri verecek.
3)Sırplara bazı haklar verilecekti.
YUNAN İSYANI SEBEPLERİ:
1) Fransız ihtilalinin milliyetçilik, bağımsızlık gibi fikirlerinin etkisi
2) Rusya'nın ve Avrupa Devletleri'nin kıskırtması
3) 1804 de kurulan Etniki Eterya Cemiyeti'nin çalısmaları
İSYAN:
1821'de Mora'da baslayan isyan kısa sürede büyüdü. Osmanlı hükümeti Mısır Valisi Mehmet Ali Pasa'dan yardım istedi. M.Ali Pasa yardım karsılığında II.Mahmut'tan Mora ve Girit valiliklerinin kendisine verilmesini istedi. Osmanlı ve Mısır donanması isyanı bastırdı ve NAVARiN limanına çekildi. Ancak Yunan isyanının bastırılması Batılıların isine gelmedi. ingitere, Fransa, Rusya ve Avusturya Osmanlı devleti'ne ültimatom vererek Yunanistan'a bağımsızlık verilmesini istediler. Bu istek reddedilince Osmanlı ve Mısır donanmasını NAVARiN de yaktılar. Rusya Osmanlı'ya savas ilan etti.
NOT: Navarin olayı Osmanlı Donanmasının yasadığı 4 felaketten biridir. Birincisi 1571 inebahtı, ikincisi 1770 Çesme, Üçüncüsü 1827 Navarin, Dördüncüsü 1853 Sinoptur.
OSMANLI - RUS SAVAŞI SEBEPLERİ:1828-1829
1)Ruslar'ın sıcak denizlere inmek istemesi
2)Osmanlının Rusya'dan Navarin'de yakılan donanmanın zararını talep etmesi
3)Osmanlı'nın Yunanlılar ve azınlıklarla ilgili Avrupa Devletlerinin ve Rusya'nın isteklerini reddetmesi. Bu sebeplerden Rusyanın saldırısıyla savas basladı. Ancak Osmanlı Devleti böyle bir savasa hazır değildi.
ÇÜNKÜ:
1)Donanması Navarin'de yakılmıstı.
2)1826'da Yeniçeri Ocağı kaldırılmıs, ASAKiR-i MANSURE-i MUHAMMEDiYE ordusu yeni kurulmustu.
3)Yunan ayaklanmasından dolayı bütün Avrupa Osmanlının karsısındaydı.
SONUÇ: Rusların ilerleyerek doğuda Erzurum'a, batıda Edirne'ye kadar gelmeleri üzerine Osmanlı devleti barıs istedi. Rusyayla EDiRNE ANTLASMASI imzalandı.(1829)
EDİRNE ANTLAŞMASI (1829)
Maddeleri:
1) Eflak-Boğdan ve Sırbıstan'a özerklik verildi.
2) Yunanistan bağımsız olacaktı.
3) Rus ticaret gemileri boğazlardan geçebilecekti.
4) Prut nehri sınır olacaktı.
5) Osmanlı Devleti savas tazminatı verecekti.
NOT: Osmanlı Devletinde bağımsızlığını elde eden ilk azınlık YUNANiSTAN'dır.
NOT: Osmanlının Yunan isyanı ve Rus savasıyla uğrasmasını fırsat bilen Fransa 1830' da CEZAYiR i isgal etti.
MISIR VALİSİ MEHMET ALİ PAŞA'NIN İSYANI SEBEPLERİ:
1)Yunan isyanının bastırılmasında II. Mahmut'a yardım eden Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Pasa'ya vaad edilen yerlerin verilmemesi
2)Mehmet Ali Pasa'nın Navarin olayından sonra padisahtan izin almadan ordu ve donanmasını geri çekmesi.
3)1828-1829 Osmanlı-Rus savasında yardım istenildiği halde Mehmet Ali Pasa'nın yardım göndermemesi
iSYAN:
II.Mahmut Mehmet Ali Pasa'yı görevden almak için hazırlanırken Mehmet Ali Pasa'nın oğlu ibrahim Pasa, üzerine gönderilen padisah kuvvetlerini yenerek Konya'ya ilerledi. Bu zor durum karsısında padisah yabancı devletlerden yardım istedi. ingiltere ve Fransa bu isteğe kayıtsız kaldılar. II. Mahmut son çare olarak (denize düsen yılana sarılır diyerek) Rusya'dan yardım istedi. Bir Rus donanması istanbul boğazını geçerek Büyükdere önlerine demirledi.Osmanlı Rus yakınlasması ingiltere ve Fransa'yı telaslandırdı. Hemen devreye girerek Mehmet Ali Pasa ya baskı yaptılar. Bunun üzerine Mehmet Ali Pasa ile II.Mahmut arasında KÜTAHYA ANTLASMASI imzalandı.(14 Mayıs 1833)
KÜTAHYA ANTLAŞMASI:(14 Mayıs 1833)
1)Mehmet Ali Pasa'ya Mısır ve Girit valiliklerine ek olarak Suriye valiliği de verilecek.
2)Oğlu ibrahim Pasa'ya da Cidde valiliğine ek olarak Adana Muhassıllığı (O bölgenin vergilerini toplama hakkı) verilecek.
NOT: Bu antlasma Mısır sorununu geçici olarak çözmüs fakat iki tarafta bu anlasmadan memnun olmamıstır.
NOT: Kütahya antlasmasına rağmen kendisini güvende hissetmeyen II.Mahmut Rusyayla HÜNKAR iSKELESi
antlasmasını imzalamıstır.(1833)
HÜNKAR İSKELESİ ANTLAŞMASI: (8 Temmuz 1833)
1)Osmanlı bir saldırıya uğrarsa Ruslar asker ve donanma gönderecek, ancak masrafları Osmanlı ödeyecek.
2)Rusya bir saldırıya uğrarsa Osmanlı boğazları kapatacak. (ingiltere ve Fransa'ya karsı)
3)Bu antlasma 8 yıl sürecek.
ÖNEMi:
1)Rusya bu antlasmayle boğazlar üzerinde büyük avantaj sağlayıp,Karadenizdeki güvenliğini artırmıs oldu.
2)Bu antlasmayla BOĞAZLAR MESELESi ortaya çıkmıstır.
3)Bu antlasma Osmanlının boğazlar üzerindeki egemenlik haklarını TEK BASINA kullandığı son antlasmadır.
NOT: Osmanlı Devleti Mısır ve Boğazlar meselesinde ingiltere'nin desteğini kazanmak için ingiltere ile 1838 BALTA LiMANI Antlasmasını imzalamıstır.Bu antlasma ile ingiltereye çok genis ekonomik haklar verilmis, Osmanlı ülkesinde tekel sistemi ve iç gümrük yönetimi kaldırılmıs böylece Osmanlı ekonomisinin çöküsü hızlanmıstır.
AÇIKLAMA: Kütahya antlasması fazla uzun sürmedi. 1839'da Mehmet Ali Pasa bağımsızlığını ilan etti. Oğlu
ibrahim Pasa üzerine gönderilen Osmanlı kuvvetlerini NiZiP'te yendi.ingiltere ve Fransa Hünkar iskelesi antlasmasına dayanarak Rusyanın boğazlara egemen olmasından çekindiklerinden hemen devreye girerek MISIR konusunda Londra'da uluslararası bir konferans düzenlendi.
NOT: Nizip yenilgisi haberi istanbul'a gelmeden II. Mahmut ölmüs, yerine Abdülmecid padisah olmustur.
II. MAHMUT DÖNEMİNDE ASKERİ ALANDA YAPILAN ISLAHATLAR:
1) Alemdar Mustafa Pasa,Nizam-ı Cedit ordusunun yerine Sekban-ı Cedit Ordusunu kurdu.
2) II.Mahmut Alemdar Mustafa Pasanın öldürülmesi üzerine Sekban-ı Ceditin yerine ESKiNCi OCAĞINI kurdu.
3) 1826'da Yeniçeri Ocağını kaldırarak(Vakayı Hayriye Olayı) yerine ASAKiR-i MANSURE-i MUHAMMEDiYE ordusu kuruldu.
4) Yeni kurulan Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusu tümen, tabur, bölük gibi birliklere ayrıldı. Eğitimi için Prusya'dan subaylar getirildi. Avrupaya subaylar gönderildi.
I. MAHMUT DÖNEMİ (1730-1754) :
OSMANLI - AVUSTURYA + RUSYA SAVAŞLARI :(1736-1739)
Sebep: Rusya ve Avusturya'nın Osmanlı'ya karsı ittifak kurmaları ve Rusların Azak kalesini ele geçirmeleri.
Savas: 1736'da Rusya ile baslayan savasa Avusturya'da katıldı. Osmanlı Devleti iki devlete karsı da basarılar kazandı.
Sonuç: Her iki Devlet ile Osmanlı Devleti arasında BELGRAT ANTLASMALARI imzalandı. (1739)
Maddeleri:
1- Avusturya'dan Pasarofça antlasmasıyla verilen yerler geri alındı.
2- Ruslar Azak Kalesini yıkmayı ve Azak Denizinde savas ve ticaret gemisi bulundurmamayı kabul etti.
NOT: Belgrat Antlasması Osmanlı Devletinin Batıda imzaladığı son KAZANÇLI antlasmadır.
NOT: Belgrat antlasmaları sırasında Fransa Osmanlıların lehine arabuluculuk yapmıstı. Bunun karsılığı olarak 1740 yılında I. Mahmut tarafından Fransa'ya verilen KAPiTÜLASYONLAR "sürekli" hale getirildi.
OSMANLI - İRAN SAVAŞLARI:
1639 yılında imzalanan KASR-I SiRiN antlasmasından sonra durulan Osmanlıiran iliskileri iran'daki iç karısıklıklardan yararlanmak isteyen Osmanlıların iran'a saldırmasıyla yenide bozulmus, zaman zaman süren savaslardan kalıcı bir sonuç elde edilememistir. 1746 yılında Kasr-ı Sirin Antlasmasındaki sınırlar kabul edilerek savaslara son verilmistir.
18. YÜZYIL ISLAHAT HAREKETLERİ
AÇIKLAMA: 17. yüzyılda II. Osman(1618-1622), IV.Murat(1623-1640), Kuyucu Murat Pasa,
Tarhuncu Ahmet Pasa ve Köprülüler sülalesinden sadrazamların ıslahatlar yaptıklarını belirtmistik. Daha çok
iç isyanları bastırmak, asayisi sağlamak, devlet otoritesini yeniden kurmak, maliyeyi düzeltmek, Tımar sistemini düzeltmek ve Kapıkulu ocaklarını ıslah etmek seklinde gelisen bu ıslahatlar genel olarak yüzeysel kaldığından istenen sonuçlara tam olarak ulasılamamıstı. Daha çok eski devirlerdeki uygulamaların devamı seklinde olan ve çok sert tedbirlerle kötülükleri önleme düsüncesine dayanan bu ıslahatlar kalıcı sonuçlar getirmedi. Devletin eski gücüne ulasmasını sağlayamadı.
18. YÜZYIL ISLAHAT HAREKETİNİN KARAKTER ÖZELLİKLERİ:
18. yüzyılda daha köklü değisikliklere ihtiyaç duyuldu. Avrupa'nın askeri ve teknik üstünlüğü görüldü ve kabul edildi. Bu yönde gelisme sağlanmaya çalısıldı. Bu yüzyıldaki Islahatları söyle sıralayabiliriz:
LALE DEVRİ ISLAHATLARI (1718-1730):
1718 yılında Avusturya ile imzalanan Pasarofça Antlasmasından 1730 yılındaki "Patrona Halil isyanı"na kadar geçen döneme Lale Devri denir. Bu dönemin padisahı III. Ahmet, Sadrazamı Nevsehirli Damat ibrahim Pasa'dır.
LALE DEVRİNİN ÖZELLİKLERİ:
Bu dönemde Avrupa ile savas yasanmamıs, barıs içinde yasamak fikri ortaya çıkmıstır. Osmanlı Devleti Avrupa'yı daha iyi tanıyabilmek için Paris, Londra gibi sehirlere elçiler göndermistir.
Bu devirdeki diğer yenilikler ve ıslahatlar sunlardır:
a)Matbaa kuruldu. (Sait Efendi ve ibrahim Müteferrika tarafından 1727'de istanbul'da kuruldu. Matbaada basılan ilk eser Vankulu Lügatı'dır.)
b)Yeniçerilerden bir itfaiye bölüğü olusturuldu.
c)Yalova'da kağıt, istanbul'da kumas ve çini fabrikaları kuruldu.
d)Yeni Kütüphaneler açıldı. Doğu ve batı eserleri tercüme edildi.
e)Çiçek asısı yaygınlık kazandı.
f)Lağımcı ve Humbaracı ocaklarında ıslahatlar yapıldı.
g)Mimarlık, resim ve minyatür sanatları gelisti.
I. MAHMUT DEVRİ ISLAHATLARI (1730-1754)
Patrona Halil isyanı sonucu Nevsehirli Damat ibrahim Pasa ve yakınları öldürüldü. Padisah III. Ahmet tahttan indirildi, yerine I. Mahmut getirildi.
Önemli Siyasi Olayları:
a)1736-1739 Osmanlı-Rus+Avusturya Savasları sonucunda BELGRAT Antlasması imzalandı.
b)1740 Yılında Fransızlara verilen Kapitülasyonlar sürekli hale getirildi.
c)1746 yılında iran'la Kasr-ı Sirin Antlasmasındaki sınırları kabul eden antlasma imzalandı.
Islahatlar:
a)Humbaracı Ahmet Pasa, Topçu ve Humbaracı ocaklarında ıslahatlar yaptı.
b)Üsküdar'da KARA MÜHENDiSHANESi (Mühendishane-i Berri Hümayun) adlı bir subay okulu açıldı.
III. MUSTAFA DEVRİ ISLAHATLARI (1757-1774):
III.Mustafa döneminde Lehistan meselesi yüzünden 1768-1774 Osmanlı-Rus Savası yapıldı. Savas Osmanlı Devleti için felaketle sonuçlandı. III. Mustafa kederinden öldü.(1774)
Islahatlar:
a)"Baron Dö Tot" Sürat topçuları adlı bir birlik kurdu, topçu ve istihkam sınıflarını yetistirdi.
b)Hendeshane adlı okulda denizcilik ve topçuluk eğitimi verildi.(Mühendishane-i Bahri Hümayun)
c)Maliyede düzenlemeler yapıldı.
I. ABDÜLHAMİT DEVRİ ISLAHATLARI (1774-1789):
III. Mustafa'nın ölümüyle yerine I.Abdülhamit geçti.
Önemli Siyasi Olayları:
a)Küçük Kaynarca Antlasması imzalandı.(1774)
b)1783'de Ruslar Kırım'ı isgal etti.
c)1787-1792 Osmanlı-Rus+Avusturya savası basladı. 1789'da ölümüyle yerine
III.Selim geçti.
Islahatlar:
a)- istanbul'da bir istihkam okulu açıldı.
b)- Maliye'de ve askeri alanda ıslahatlara devam edildi.
III. SELİM DEVRİ ISLAHATLARI (1774-1789):
Önemli Siyasi Olayları:
a)Basa geçtiğinde Osmanlı Devletiyle Rusya+Avusturya savası devam ediyordu.(1787-1792)
b)1789'da Fransız ihtilali çıktı.
c)Bunun üzerine Avustuya 1791'de savastan çekilerek Zistovi Antlasmasını imzaladı.
d)Tek basına kalan Rusya da 1792'de YAS antlasmasını imzaladı.
e)Napolyon 1798'de Mısır'ı isgal etti. Nizamı Cedit Fransız ordusunu AKKA'da yendi. Fransızlar Mısır'dan çekildi.
f)Fransız ihtilalinin etkileri Osmanlı Devletinde görülmeye baslandı. 1804'de Sırp isyanı çıktı.
g)1806-1812 Osmanlı Rus Savası basladı.
h)1807'de Kabakçı Mustafa Olayı ile tahttan indirildi.
Islahatlar: III. Selim Döneminde yapılan Islahatlara genel olarak Nizam-ı Cedit(Yeni Düzen) denilmistir.
a)Nizam-ı Cedit Ordusunu kurarak, yeniçeri ocağını geri plana düsürdü.(isveçli subayların eğittiği bu ordu, Akka'da Napolyon'u yenmeyi basardı.)
b)Islahat hareketlerine ve Nizam-ı Cedit ordusuna gelir sağlamak amacıyla iRAD-I CEDiT adıyla yeni bir hazine kurdu.
c)Kara ve deniz mühendishaneleri genisletildi.
d)Yeniçeri ve diğer Kapıkulu Ocakları düzene sokuldu.
e)Tersaneler yenilendi, modern toplar döküldü.
f)Avrupa'daki gelismeleri öğrenmek için Paris, Londra,Viyana ve Berlin'de devamlı elçilikler açıldı.
g)ilmiye sınıfında ve devlet dairelerinde düzenlemeler yapıldı.
h)Bilim ve sanat eserleri batı dillerinden Türkçe'ye çevrildi.
AÇIKLAMA: 17. yüzyılda II. Osman(1618-1622), IV.Murat(1623-1640), Kuyucu Murat Pasa,
Tarhuncu Ahmet Pasa ve Köprülüler sülalesinden sadrazamların ıslahatlar yaptıklarını belirtmistik. Daha çok
iç isyanları bastırmak, asayisi sağlamak, devlet otoritesini yeniden kurmak, maliyeyi düzeltmek, Tımar sistemini düzeltmek ve Kapıkulu ocaklarını ıslah etmek seklinde gelisen bu ıslahatlar genel olarak yüzeysel kaldığından istenen sonuçlara tam olarak ulasılamamıstı. Daha çok eski devirlerdeki uygulamaların devamı seklinde olan ve çok sert tedbirlerle kötülükleri önleme düsüncesine dayanan bu ıslahatlar kalıcı sonuçlar getirmedi. Devletin eski gücüne ulasmasını sağlayamadı.
18. YÜZYIL ISLAHAT HAREKETİNİN KARAKTER ÖZELLİKLERİ:
18. yüzyılda daha köklü değisikliklere ihtiyaç duyuldu. Avrupa'nın askeri ve teknik üstünlüğü görüldü ve kabul edildi. Bu yönde gelisme sağlanmaya çalısıldı. Bu yüzyıldaki Islahatları söyle sıralayabiliriz:
LALE DEVRİ ISLAHATLARI (1718-1730):
1718 yılında Avusturya ile imzalanan Pasarofça Antlasmasından 1730 yılındaki "Patrona Halil isyanı"na kadar geçen döneme Lale Devri denir. Bu dönemin padisahı III. Ahmet, Sadrazamı Nevsehirli Damat ibrahim Pasa'dır.
LALE DEVRİNİN ÖZELLİKLERİ:
Bu dönemde Avrupa ile savas yasanmamıs, barıs içinde yasamak fikri ortaya çıkmıstır. Osmanlı Devleti Avrupa'yı daha iyi tanıyabilmek için Paris, Londra gibi sehirlere elçiler göndermistir.
Bu devirdeki diğer yenilikler ve ıslahatlar sunlardır:
a)Matbaa kuruldu. (Sait Efendi ve ibrahim Müteferrika tarafından 1727'de istanbul'da kuruldu. Matbaada basılan ilk eser Vankulu Lügatı'dır.)
b)Yeniçerilerden bir itfaiye bölüğü olusturuldu.
c)Yalova'da kağıt, istanbul'da kumas ve çini fabrikaları kuruldu.
d)Yeni Kütüphaneler açıldı. Doğu ve batı eserleri tercüme edildi.
e)Çiçek asısı yaygınlık kazandı.
f)Lağımcı ve Humbaracı ocaklarında ıslahatlar yapıldı.
g)Mimarlık, resim ve minyatür sanatları gelisti.
I. MAHMUT DEVRİ ISLAHATLARI (1730-1754)
Patrona Halil isyanı sonucu Nevsehirli Damat ibrahim Pasa ve yakınları öldürüldü. Padisah III. Ahmet tahttan indirildi, yerine I. Mahmut getirildi.
Önemli Siyasi Olayları:
a)1736-1739 Osmanlı-Rus+Avusturya Savasları sonucunda BELGRAT Antlasması imzalandı.
b)1740 Yılında Fransızlara verilen Kapitülasyonlar sürekli hale getirildi.
c)1746 yılında iran'la Kasr-ı Sirin Antlasmasındaki sınırları kabul eden antlasma imzalandı.
Islahatlar:
a)Humbaracı Ahmet Pasa, Topçu ve Humbaracı ocaklarında ıslahatlar yaptı.
b)Üsküdar'da KARA MÜHENDiSHANESi (Mühendishane-i Berri Hümayun) adlı bir subay okulu açıldı.
III. MUSTAFA DEVRİ ISLAHATLARI (1757-1774):
III.Mustafa döneminde Lehistan meselesi yüzünden 1768-1774 Osmanlı-Rus Savası yapıldı. Savas Osmanlı Devleti için felaketle sonuçlandı. III. Mustafa kederinden öldü.(1774)
Islahatlar:
a)"Baron Dö Tot" Sürat topçuları adlı bir birlik kurdu, topçu ve istihkam sınıflarını yetistirdi.
b)Hendeshane adlı okulda denizcilik ve topçuluk eğitimi verildi.(Mühendishane-i Bahri Hümayun)
c)Maliyede düzenlemeler yapıldı.
I. ABDÜLHAMİT DEVRİ ISLAHATLARI (1774-1789):
III. Mustafa'nın ölümüyle yerine I.Abdülhamit geçti.
Önemli Siyasi Olayları:
a)Küçük Kaynarca Antlasması imzalandı.(1774)
b)1783'de Ruslar Kırım'ı isgal etti.
c)1787-1792 Osmanlı-Rus+Avusturya savası basladı. 1789'da ölümüyle yerine
III.Selim geçti.
Islahatlar:
a)- istanbul'da bir istihkam okulu açıldı.
b)- Maliye'de ve askeri alanda ıslahatlara devam edildi.
III. SELİM DEVRİ ISLAHATLARI (1774-1789):
Önemli Siyasi Olayları:
a)Basa geçtiğinde Osmanlı Devletiyle Rusya+Avusturya savası devam ediyordu.(1787-1792)
b)1789'da Fransız ihtilali çıktı.
c)Bunun üzerine Avustuya 1791'de savastan çekilerek Zistovi Antlasmasını imzaladı.
d)Tek basına kalan Rusya da 1792'de YAS antlasmasını imzaladı.
e)Napolyon 1798'de Mısır'ı isgal etti. Nizamı Cedit Fransız ordusunu AKKA'da yendi. Fransızlar Mısır'dan çekildi.
f)Fransız ihtilalinin etkileri Osmanlı Devletinde görülmeye baslandı. 1804'de Sırp isyanı çıktı.
g)1806-1812 Osmanlı Rus Savası basladı.
h)1807'de Kabakçı Mustafa Olayı ile tahttan indirildi.
Islahatlar: III. Selim Döneminde yapılan Islahatlara genel olarak Nizam-ı Cedit(Yeni Düzen) denilmistir.
a)Nizam-ı Cedit Ordusunu kurarak, yeniçeri ocağını geri plana düsürdü.(isveçli subayların eğittiği bu ordu, Akka'da Napolyon'u yenmeyi basardı.)
b)Islahat hareketlerine ve Nizam-ı Cedit ordusuna gelir sağlamak amacıyla iRAD-I CEDiT adıyla yeni bir hazine kurdu.
c)Kara ve deniz mühendishaneleri genisletildi.
d)Yeniçeri ve diğer Kapıkulu Ocakları düzene sokuldu.
e)Tersaneler yenilendi, modern toplar döküldü.
f)Avrupa'daki gelismeleri öğrenmek için Paris, Londra,Viyana ve Berlin'de devamlı elçilikler açıldı.
g)ilmiye sınıfında ve devlet dairelerinde düzenlemeler yapıldı.
h)Bilim ve sanat eserleri batı dillerinden Türkçe'ye çevrildi.
III. AHMET DÖNEMİ (1703-1730)
KARLOFÇADA KAYBEDİLEN YERLERİ KURTARMA ÇABALARI:
1) PRUT SAVAŞI (1711)
Gelişmeler:
Ruslar (Çar Deli Petro) denizlere inme politikasının sonucu olarak Baltık Denizi kıyıları için İSVEÇ ile savaşmış, Ruslara yenilen İsveç kralı DEMİRBAŞ ŞARL'' Osmanlı Devletine sığınmıştı
Sebepler:
a) İsveçlileri takip eden Rus kuvvetlerinin Osmanlı topraklarına girerek tahrip etmeleri,
b) Osmanlı Devletinin 1700 İstanbul Antlaşmasında Ruslara verdiği AZAK Kalesi'ni geri almak istemesi.
c) Rusya'nın Osmanlı Ortodokslarını ayaklanmaya teşvik etmesi.
Savaş:
1711 yılında Baltacı Mehmet Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Rus ordusunu yendi.
Sonuç:
Prut Antlaşması İmzalandı.(1711)
Maddeleri:
1. Ruslar Azak Kalesini geri verecek ve İstanbul'da elçi bulunduramayacaklardı.
2. İsveç Kralı ülkesine rahatça geri dönebilecekti.
3. Ruslar Kırım ve Lehistan işlerine karışmayacaklardı.
2) OSMANLI-VENEDİK VE AVUSTURYA SAVAŞLARI (1715-1718)
Osmanlıların 1711'de Ruslardan Azak Kalesini geri almaları Karlofça'da kaybettiği diğer yerleri de geri almaları umudunu güçlendirdi. 1715'de Osmanlı Devleti Mora'yı Venediklilerden geri almak için savaşı başlattı. Osmanlı Devleti'nin Venediklilere karşı başarılar kazanması üzerine sıranın kendisine geldiğini gören Avusturya'da savaşa girdi.(1716) Ancak Osmanlı Devleti aynı başarıyı Avusturya'ya karşı gösteremedi.
SONUÇ: PASAROFÇA ANTLAŞMASI İmzalandı.(1718)
Maddeleri:
1. Mora Osmanlılar'da kalacak.
2. Osmanlı Devleti Belgrat'ı ve Eflak'ın bir bölümünü Avusturya'ya verdi.
NOT: Osmanlı Devleti Pasarofça Antlaşmasından sonra Avrupadaki olaylardan uzak kalarak bir barış siyaseti izledi. 1718-1730 yılları arasındaki bu döneme LALE DEVRİ denir.
LALE DEVRİ
1718 yılında Avusturya ile imzalanan Pasarofça Antlaşmasından 1730 yılındaki ''Patrona Halil İsyanı''na kadar geçen döneme Lale Devri denir. Bu dönemin padişahı III. Ahmet, Sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'dır.
Lale Devrinin Özellikleri:
Bu dönemde Avrupa ile savaş yaşanmamış, barış içinde yaşamak fikri ortaya çıkmıştır. Osmanlı Devleti Avrupa'yı daha iyi tanıyabilmek için Paris, Londra gibi şehirlere elçiler göndermiştir. Bu devirdeki diğer yenilikler ve ıslahatlar şunlardır:
a) Matbaa kuruldu. (Sait Efendi ve İbrahim Müteferrika tarafından 1727'de İstanbul'da kuruldu. Matbaada basılan ilk eser Vankulu Lügatı'dır.)
b) Yeniçerilerden bir itfaiye bölüğü oluşturuldu.
c) Yalova'da kağıt, İstanbul'da kumaş ve çini fabrikaları kuruldu.
d) Yeni Kütüphaneler açıldı. Doğu ve batı eserleri tercüme edildi.
e) Çiçek aşısı yaygınlık kazandı.
f) Lağımcı ve Humbaracı ocaklarında ıslahatlar yapıldı.
g) Mimarlık, resim ve minyatür sanatları gelişti.
Lale Devrinin Sona Ermesi:
Halkın büyük bir kısmı zor durumdayken İstanbul'da bazı devlet büyüklerinin rahat bir yaşam sürdürmeleri, eğlenceye düşkünlükleri huzursuzluklara sebep oluyordu. Patrona Halil isimli bir yeniçeri bu durumdan memnun olmayanları yanına alarak isyan çıkardı. İsyan sonucu Nevşehirli Damat İbrahim Paşa ve yakınları öldürüldü. Padişah III. Ahmet tahttan indirildi, yerine I. Mahmut getirildi.