Duraklama Dönemi Siyasi Olayları

DURAKLAMA DÖNEMİ (1579-1699):
Sokullu Mehmet Pasa'nın 1579'da ölümünden, 1699 Karlofça antlasmasına kadar geçen dönemdir.
Bu dönemin Padisahları sırasıyla:
III. Murat (1574-1595), III.Mehmet (1595-1603),
I. Ahmet (1603-1617), I.Mustafa (1617-1618),
II. Osman(Genç)(1618-1622), I.Mustafa (1622-1623),
IV. Murat (1623 -1640), I.İbrahim (1640-1648),
IV. Mehmet (1648) -1687) , II.Süleyman (1687-1691),
II. Ahmet (1691-1695) ve II. Mustafa (1695-1703)'dır.
Köprülüler Devri (1656 -1683): Padisah IV.Mehmet zamanında sırasıyla Köprülü Mehmet Pasa, Fazıl Ahmet Pasa, Fazıl Mustafa Pasa ve Merzifonlu Kara Mustafa Pasa sadrazam olmustur.

* Duraklama Dönemi İran, Avusturya, Lehistan ve Venedik İlişkileri
OSMANLI - İRAN İlişkileri
HATIRLATMA: İlk Osmanlı - İran anlasması AMASYA ANTLASMASI 1555 yılında Kanuni Sultan Süleyman zamanında imzalanmıstı. Ancak bu anlasma çok uzun sürmedi.

* 1577-1590 Osmanlı-İran Savaşı (III. Murat Dönemi)
Sebebi:
Sah II. İsmail'in Amasya Antlasmasını bozarak, Anadolu halkını Osmanlılara karsı kıskırtması
Savas :
1577'den 1589'a kadar süren savas çesitli asamalarla gerçeklesti. MESALE SAVASI'nda
Osmanlılar kazandı. Ardından yapılan bir seferde Osmanlı ordusu Azerbeycan ve İran'a girdi. Sah II.İsmail'in yerine geçen Sah Abbas barıs istedi.
Sonucu: FERHAT PASA (1.İstanbul) ANTLASMASI imzalandı (1590)
Maddeleri:
1- Tebriz,Karabağ,Tiflis ve Nihavent Osmanlılarda kaldı.
2- Osmanlı Devleti sınırlarını doğuda Hazar Denizi'ne kadar genisletti.
NOT: Bu antlasma Osmanlı Devletini doğuda en genis sınırlarına ulastıran antlasmadır.

2)1603 -1611 İRAN SAVASI (I. Ahmet Dönemi)
Sebebi: Osmanlı Devletinin Celali isyanları ile uğrasmasından ve Avusturya ile savasmasından faydalanan
İran'ın saldırıya geçerek daha önce kaybettiği yerleri ele geçirmesi.
Sonucu: NASUH PASA (2. İstanbul) ANTLASMASI imzalandı. (1612)
Maddeleri:
1- Osmanlı Devleti Ferhat Pasa Antlasması ile aldığı yerleri geri verecekti.
2- Buna karsı İran Osmanlıya her yıl 200 yük ipek vermeyi kabul etti.

3) 1617-1618 İRAN SAVASI (I. Ahmet + I. Mustafa + II. Osman Dönemleri)
Sebebi: İran'ın vaat ettiği ipeği göndermemesi ve Osmanlı elçisini tutuklaması
Savas : Osmanlı ordusu pusuya düstü.
Sonucu: SERAV ANTLASMASI imza edildi.(1618)
Maddeleri:
1-İranın vergisi 100 yük kumasa indirildi.
2-Sınırlar Nasuh Pasa Antlasmasına göre belirlendi.

1629-1639 İRAN SAVAŞLARI (IV.Murat Dönemi)
a) Sebebi: Safeviler'in Bağdat'ı ele geçirmeleri.
Sonucu: Hüsrev Pasa komutasındaki Osmanlı ordusu Bağdat'ı kusattı, fakat alamadı.
b) REVAN SEFERİ (1635): IV. Murat'ın ilk seferidir.
Sebebi: İran'ın Osmanlı topraklarına saldırması ve IV.Muratın Anadolu'yu eskiyalardan temizlemek
istemesi.
Sonucu: Revan alındı.

BAĞDAT SEFERİ (1638):
Sebebi: İran'ın Revan'ı geri alması
Sefer : Sefer sırasında Anadolu'daki asiler ve eskiyalar temizlendi. Bağdat alındı.
Sonucu: KASR-I SİRİN ANTLASMASI imzalandı.(1639)
Maddeleri:
1- Bağdat ve Musul Osmanlılara kaldı.
2- Türk-İran sınırı bugünkü sekliyle çizildi
NOT: İran ile 150 yıllık savası sona erdiren bu Antlasma bugünkü TÜRK-İRAN sınırını çizmistir.

OSMANLI - VENEDİK İLİŞKİLERİ
17. yüzyılda Ege adalarının büyük bir kısmı Osmanlı hakimiyetindeydi. Fakat Girit hala Venediklilerin
elindeydi. Sultan İbrahim'in padisahlığı döneminde 1645 Yılında adayı kusatan Osmanlılar ile Venedik
donanması arasında çetin savaslar yasandı. Venedikliler 1648,1651 ve 1656 yıllarında Çanakkale Boğazını
ablukaya aldılar.Venedik Donanması İnebahtı'dan sonra ilk kez Osmanlı Donanmasını Çanakkale'de ağır bir
yenilgiye uğrattı.(IV.Mehmet Dönemi). IV.Mehmet Döneminde sadrazam olan Köprülü Fazıl Ahmet Pasa 1699'da Girit adasını tümüyle almayı basardı.

OSMANLI - LEHİSTAN İLİŞKİLERİ
Lehistan(Polonya) Sokollu Mehmet Pasa zamanında Osmanlı himayesine alınmıstı. 1587'de Osmanlı
himayesinden çıkan Lehistan Erdel, Eflak ve Boğdan'ın iç islerine karısınca II.Osman bu ülke üzerine
sefer düzenledi.
II.Osman(Genç Osman)'ın Leh Seferi: Yeniçerilerin itaatsizliği yüzünden basarılıolunamadı.
Lehistan ile HOTİN ANTLASMASI imzalandı(1621)
Maddeleri:
1- Hotin Kalesi Osmanlılarda kaldı,
2- Lehistan eskiden olduğu gibi Kırım hanlığına vergi verecekti.
IV.Mehmet'in Leh seferi: Lehistan'ın Osmanlı'ya bağlı Kazaklara saldırması üzerine padisah IV.Mehmet sefer düzenledi. Sonuçta BUCAS ANTLASMASI imzalandı(1672).
Maddeleri:
1- Podolya Osmanlılarda kaldı.
2- Ukrayna Kazaklara verildi.
3- Lehistan Kırım Hanlığına vergiye devam edecekti.
NOT: Bu antlasma Osmanlı Devleti'nin Batı'da son toprak kazandığı antlasmadır. Bu Antlasmayla Osmanlı Devleti Batı'daki EN GENİS sınırlarına ulasmıstır.

OSMANLI - RUSYA İLİŞKİLERİ
Çehrin Seferi: IV. Mehmet Döneminde Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Pasa, Rusların Dinyeper
Kazaklarının elindeki Ukrayna'ya saldırması üzere ÇEHRİN seferine çıkarak, Çehrin kalesini ele geçirdi.(1678) Ardından Rusların isteği ile 1681 yılında Ruslarla İLK BARIS ANTLASMASI imzalandı.

OSMANLI - AVUSTURYA İLİŞKİLERİ
HATIRLATMA: Kanuni Sultan Süleyman Macaristan ve Orta Avrupa hakimiyeti yüzünden Avusturya Kralı
Ferdinand üzerine seferler düzenlemis, 1529'da Viyana'yı kusatmıs, 1532'de Almanya seferini
yapmıs, 1533 yılında da Avusturya ile İSTANBUL ANTLASMASI'nı imzalamıstı. Bu antlasmaya göre; Avusturya kralı protokol bakımından Osmanlı sadrazamına esit olacak ve Avusturya elinde tuttuğu Macar topraklarına karsılık Osmanlı Devletine vergi verecekti. Sonraki yıllarda Kanuni 1566 yılında ölümüne dek çesitli defalar Avusturya üzerine gitmisti.
AÇIKLAMA: Duraklama döneminde Osmanlı Devleti'nin en çok savastığı ülke Avusturya'dır. Bu dönemde
Avusturya ile yapılan savaslar ve sonuçları sunlardır:

DURAKLAMA DÖNEMİ OSMANLI - AVUSTURYA SAVAŞLARI
1593-1606 SAVASLARI (III.Murat, III.Mehmet ve I.Ahmet Dönemleri:
Nedeni: Avusturya'nın Osmanlı kuvvetlerine saldırması ve vergilerini ödemekten vazgeçmesi.
Savaslar: III. Murat zamanında Osmanlı kuvvetleri SISKA'da yenildi. Savas III.Murat'tan sonra yerine geçen III. Mehmet döneminde de devam etti. III.Mehmet bizzat ordunun basında sefere çıkarak EĞRİ KALESİ'ni aldı. Bu yüzden III. Mehmet'e "Eğri Fatihi" ünvanı verildi. Haçova Meydan Savası'nda III. Mehmet Avusturya Ordusunu ağır bir yenilgiye uğrattı.
NOT: Haçova meydan Savası Osmanlı tarihinde zaferle sonuçlanan SON büyük meydan savasıdır.
1600 yılında Osmanlı Devleti KANİJE KALESİ'ni aldı. Kale komutanlığına bırakılan TİRYAKİ HASAN PASA kaleyi kusatan Ferdinand'ı az bir kuvvetle yenilgiye uğrattı. III.Mehmetten sonra padisah olan I.Ahmet zamanında da savas devam etti. Osmanlılar ESTERGON kalesini aldı.Avusturya'nın isteği üzerine ZİTVATOROK ANTLASMASI imzalandı.(1606) Zitvatorok Antlasması(1606):
1- Savas sırasında alınan Eğri, Kanije ve Estergon kaleleri Osmanlılarda kalacak.
2- Avusturya artık Osmanlı'ya yıllık vergi vermeyecek, bir defaya mahsus savas tazminatı verecek.
3- Avusturya kralı protokol bakımından Osmanlı padisahına esit sayılacak.
NOT: Kanuni Döneminde Avusturya ile imzalanan İstanbul Antlasmasında Avusturya kralı Osmanlı sadrazamına denk sayılmıstı ve vergiye bağlanmıstı. Zitvatorok Antlasması Osmanlı Devletinin Orta Avrupa'daki üstünlüğünü kaybetmeye basladığını göstermektedir.

1658-1664 SAVASLARI (IV.Mehmet Dönemi)
Nedeni : Erdel, Eflak ve Boğdan Beyliklerinin Avusturya'nın kıskırtmasıyla Osmanlı Devleti'ne karsı isyan etmeleri.
Sonuçlar: Köprülü Mehmet Pasa isyanları bastırdı.Köprülü Fazıl Ahmet Pasa Uyvar kalesini fethetti.
Avusturya'nın isteği üzerine VASVAR ANTLASMASI imzalandı.(1664)
VASVAR ANTLAŞMASI (1664):
1- Uyvar kalesi Osmanlılarda kalacak
2- Erdel Osmanlı Devletine bağlı kalacak
3- Avusturya savas tazminatı ödeyecek.

II.VİYANA KUŞATMASI (IV.Mehmet Dönemi) 1683
Sebepleri: Avusturya'ya bağlı olan Macarların ayaklanarak Osmanlıdan yardım istemeleri, Merzifonlu
Kara Mustafa Pasa'nın söhret kazanma isteği.
Kusatma ve Savas: Avusturya'nın yardım istemesi üzerine papanın tesvikiyle bir haçlı ittifakı kurulmaya çalısıldı. Lehistan Osmanlılara karsı Avusturya ile ittifak yaptı.Merzifonlu sehri kusattı, fakat alamadı. Kusatmanın uzun sürmesi düsmana vakit kazandırdı.Kırım Kuvvetleri Viyana'ya yardıma gelen Lehistan kuvvetlerini durdurmakta gereken gayreti göstermediler. Osmanlı Ordusu Avusturya ve Lehistan kuvvetleri arasında kalarak ağır bir yenilgiye uğradı. Dağılan kuvvetleriyle Belgrad'a çekilen Merzifonlu IV.Mehmet'in emriyle idam edildi.
Sonuçları:
Batıda Türklerin yenilebileceği ve Avrupa'dan atılabileceği düsüncesi doğdu.Avrupa devletleri KUTSAL İTTİFAK adı verilen bir haçlı birliği olusturdular. Böylece türklerin SAKARYA SAVASI'na kadar sürecek bir geri çekilme süreci baslamıs oldu.

KUTSAL İTTİFAK DEVLETLERİ:
Bunlar Avusturya,Rusya,Lehistan,Venedik ve Malta'dır.
SAVAŞ:
Kutsal ittifak Devletleri ile Osmanlı Devleti arasındaki savaslar yaklasık 16 yıl sürdü. (1683-1699) (Bu arada IV.Mehmet yeniçerilerin isyanıyla tahttan indirildi. Yerine sırasıyla II. Süleyman, II.Ahmet ve II.Mustafa padisah oldular.) Zor durumda kalan Osmanlı Devleti barıs istemek zorunda kaldı. Karlofça antlasması imzalandı.(1699)

KARLOFÇA ANTLAŞMASI (1699):
Avusturya'ya  Banat ve Temesvar hariç bütün Macaristan ve Erdel Beyliği Venedik'e Mora ve dalmaçya kıyıları Lehistan'a Podolya ve Ukrayna verildi. Rusya ile ateskes imzalandı, pesinden 1700 yılında İSTANBUL ANTLASMASI imzalandı.Buna göre; Azak Kalesi Rusya'ya verildi, Ruslar İstanbul'da elçi bulundurabileceklerdi.

KARLOFÇA'NIN ÖNEMİ:
a) Karlofça Osmanlının toprak kaybettiği ilk antlasmadır
b) Bu antlasma ile Osmanlı'nın Orta Avrupa'daki egemenliği sona ermistir.
c) Osmanlı Devleti "Gerileme dönemi"ne girmistir.
d) Ayrıca İstanbul antlasmasında Rusların Azak kalesini almaları onların Karadeniz'e inmelerini sağlamıstır.

Yorum bölümü sadece üyelerimize açıktır...

Top