744 yılında Kök Türk Devleti'nin yerine kurulan Uygur Devleti'nin kurucuları olan Uygurlar , günümüzde çoğunluğu Çin Halk Cumhuriyeti'ne bağlı Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yaşayan Türk halkıdır. Dilleri Uygurca'dır. Uygurca, Arap alfabesi ile yazılır.Zamanla göcebelikten Çin'in etkisiyle girdikleri Mani dini nedeniyle uzaklaşmışlar , köyler ve kasabalar gelişerek kalabalık şehirler haline gelmiştir ve bu nedenle ilk yerleşik hayata geçen Türk devleti, Uygur Devleti olmuştur. Bunun sonucunda tarım ve mimari gelişmiştir. Tahta harflerle matbaacılık yapan Uygurlar, kağıdı da kullanmışlardır. Bu sayede yeni bir alfabe oluşturmuşlardır. Bu alfabe 14 ila 18 harften oluşur. Uygurlar, kendi dinleri dışında diğer dinlere hoşgörülü olmuştur.

Uygurlar, Uygur Devleti'nin yıkılmasının artından geçmişten günümüze  Çin ile dostça ilişkiler kuramamış,bağımsızlığa ulaşamamış, baskı ve işkence ile birlikte yaşamaya zorlanmıştır. 

Uygur halkı iki defa, 1933 ve 1944 yıllında, kendi otonom cumhuriyetini kurmuştur. Çin Halk Cumhuriyeti 1949'da Doğu Türkistanı işgal ederek, Uygurların 1944'den beri var olan 2. Doğu Türkistan Cumhuriyetini yok etmiştir. Uygur halkı, Çin içerisinde kendi geleneklerini ve kültürlerini sürdüremediklerinden yakınmaktadır. Uygurlar, her ne kadar sözde özerk bir cumhuriyete sahip olsalar da, Çin egemenliğine girdiklerinden beri bağımsızlıkları için mücadele etmektedirler ve bunun içinde her yola başvurmaktadırlar. Uygurlar, Mani dininin terimleriniTürkçe'ye çevirerek Çin kültürünün asimilesine mağruz kalmayı önlemek istemişlerdir. Özerk Uygur Devleti'nin başkenti Urumçi'dir.21.590.000 kişinin yaşadığı Sincan Uygur Özerk bölgesinin %45 i Uygur Türklerinden oluşur.

{goster}Yazının geniş şeklini görmek için  Üye Girişi Yapın yada Kayıt Olun !{/goster}
{gizle}

Sincan Uygur Özerk Bölgesi

Çin Halk Cumhuriyeti sınırları içerisindeki Uygur özerk bölgesi. Doğu Türkistan olarak da adlandırılır. Güneyde Tibet Özerk Bölgesi, güney doğuda Çinghay ve Gansu eyaletleri, doğuda Moğolistan, kuzeyde Rusya, kuzeybatıda Kazakistan ve batıda Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan, Pakistan ve Hindistan kontrolündeki Keşmir bölgesiyle komşudur. 1.646.700 km² yüzölçümü ile Çin Halk Cumhuriyeti'nin en geniş idari bölgesidir. Başkenti Urumçi, resmi dilleri Uygurca ve Standart Çince'dir.

Mançuların kurduğu Qing Hanedanı Qianlong (Çince: Ch'ien-Lung-Ti, Moğolca: Tengeriin Tetgesen Khaan) döneminde Yeni Topraklar anlamına gelen "Shinkyang (Xinjiang)" (Mançu dilinde "Ice Jecen") adı verilmiştir. Ancak bu isim kimi zaman eleştirilmekte, Doğu Türkistan ya da Çin Türkistan'ı gibi isimlerin kullanılması savunulmaktadır. Çin Halk Cumhuriyeti hükûmeti ise bu tür isimlerin kullanılmasını ayrılıkçılık veya Pan-Türkizm olarak nitelemektedir.

Bu bölgede Uygurlardan başka Kazak ve Kırgız gibi Türkî topluluklar da vardır. Zaten 20. yüzyılda Türkiyeye göç etmiş Orta Asya Türk halklarının de çoğu 

Tarih
Hun ve Han Hanedanı Çatışması

Çin'in Han Hanedanı (M.I. 206 - M.S. 220) döneminde bölge merkezi Moğolistan steplerinde bulunan Hiung-nuların hakimiyeti altında bulunmaktaydı. M.I. 2. yüzyılda Çin bölgedeki yerel devletlerle Hiung-nu karşı ittifak oluşturmak amacıyla ilk defa Zhang Qian adında bir elçiyi batıya göndermiştir. Bundan sonra bölgenin hakimiyeti için Han Hanedanı ve Hiung-nu'lar arasında başlayan uzun mücadele Çin'in lehine sonuçlandı. M.I. 60 yılında Han Hanedanı bugünkü Bayin'gholin Moğol Özerk Ili yakınlarındaki Vuley'de  kurulan Batı bölgeleri genel valiliği'ne bağlanarak Çin himayesine girmiştir; Çin buradan başlayarak batıdaki Pamir Dağlarına kadar uzanan bölgeyi kontrolü altında tutmaktaydı.

Çin'de Wang Mang karışıklıklarının yaşandığı dönemde Vilayette isyanlar başgösterdi ve M.S. 13 yılında bu bölge tekrar Hun hakimiyetine döndü. Daha sonra bölgeye defalarca sefer düzenleyen Han Hanedanı 74-76, 91-107 yılları arasında, ve 123'ten sonra vilayet yönetimini tekrar kurdu. Han Hanedanı'nın devrilmesinin ardından Batı bölgeleri genel valiliği Vey Hanedanı (265'e kadar) ve Batı Jin Hanedanı (265'ten sonra) tarafından devam ettirildi.
4. - 6. yüzyıllar arası

4. yüzyıldan başlayarak kuzeyden gelen göçebe akınlarına maruz kalan Batı Jin Hanedanı yıkılınca Kuzeybatı Çin'de Beş Barbar Onaltı Krallık denilen dönemde Han Çinlisi olmayan halklar tarafından çeşitli krallıklar kuruldu. Bunlardan Qian Liang, Qian Qin, Hou Liang ve Batı Liang, Batı bölgeleri genel valilği egemenliği altına almaya çalıştı. Sonunda Kuzey Çin'i egemenliği altında birleştiren Kuzey Vey Hanedanı bugünkü Xinjiang'ın güneydoğusunu hakimiyeti altına aldı. Batı bölgeleri ise Shule, Yutian, Guizi ve Qiemo gibi yerel devletlerin elinde kalmıştı; buna karşılık Turpan çevresindeki orta bölgeler Kansu merkezli Kuzey Liang krallığının ardılı olan Gaochang'ın kontrolu altındaydı.

Göktürk Kağanlığı

5. yüzyılın sonlarına doğru bölgeye giren Tuyuhun ve Rouran boyları bu bölgedeki Çin egemenliğine son verdi. 6. yy'da Rouran hakimiyeti altındaki Altay bölgesinde Göktürkler tarih sahnesine çıktı. 1 yüzyıl içerisinde Rouranları yenerek nüfuzu batıda Aral Denizi, doğuda Baykal Gölünü aşan ve tüm Orta Asya'yı kapsayan geniş bir Göktürk Imparatorluğu kurdular. Kağanlığı 583'te doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrıldı; bu bölge Batı Göktürk Kağanlığı'nın egemenliğinde kaldı. 609 yılında Çin'in Sui Hanedanı Tuyuhunları yenerek güneydoğu Doğu Türkistan'ı elegeçirdi.
Tang Hanedanı ve Hanlıklar

Çin'de 618 yılında kurulan Tang Hanedanı bölgede hızlı bir yayılma göstermiştir. 620'ler ve 630'lardan başlayarak Göktürkler üzerinde baskısını arttıran Tang Çin'i 657'de Batı Göktürk Kağanlığı'nın yıkılmasına yol açmıştır. Bu dönemde Anxi genel valiliği'ne; bağlanmıştı. Ancak bu vilayet Tang Hanedanının sonuna kadar varlığını sürdürememiştir. 8. yüzyıldaki Anshi Isyanı döneminde, Tibet Tang Hanedanı'nın bu bölgeden Yunnan'a kadar olan geniş bir bölümünü ele geçirmişti. Bundan sonra Xinjiang'ın güneyi Tibet'in kontrolüne girerken, bölgenin kuzey kısımı Uygur Kağanlığı'nın hakimiyetine girdi.

9. yüzyılın ortalarında Tibet ve Uygur Kağanlığı zayıflamaya başladı. Çeşitli Türk boylarının oluşturduğu Karahanlılar 10. ve 11. yüzyıllarda Batı Xinjiang'ın kontrolünü ele geçirdi. Bu arada 840'da Uygur Kağanlığı'nın Kırgızlar tarafından parçalanmasından sonra kimi Uygur boyları bugünkü Turfan ve Urumçi çevresine yerleşir. Burada kurulan Uygur devleti kimi zaman çeşitli devletlerin himayesine girse de 13. yüzyıla kadar Doğu Türkistan'ın doğusuna hükmetmiştir. Kimi araştırmacılar Karahanlılar ve Uygurların arasındaki benzerliklere değinmektedir.Uygurlarda islam dinini seçerek doğuda yaşayan halkların dinlerine girmediler çünkü onların dinlerini seçerlerse kendi öz benliklerini yitireceklerini biliyorlardı.kendisi gibi Türk olan bu Karahanlılara uymuşlardır.

1132'de, Mançurya'daki Kitan'nın ardılları Kuzey Çin'deki Jurchen'lerin baskısından kaçarak bu bölgeye girmiştir. Burada Karahıtay Hanlığı'nı kurarak Tarım Havzasının büyük bölümünü 13. yüzyıla kadar hakimiyetleri altında tutmuşlardır.
Moğol Dönemi

Moğolistan'ın hakimiyeti altında birleştiren Cengiz Han batıya doğru ilerlemeye başladığında Uygur devleti 1209'da Moğollara ittifak teklif eder. Cengiz Han'a vergi ve asker vermeyi öneren Uygurlar, buna karşılık Turfan - Urumçi bölgesinin egemenliğini elinde tutmayı başarır. 1218'de Cengiz Han Kara Hıtay devletini yıkar. Kara Hıtay'ın Islamiyete karşı baskıcı tutumları nedeniyle Cengiz Han Kaşgar bölgesinde bir kurtarıcı olarak karşılanır.

Cengiz Han'dan sonra Moğol Imparatorluğu oğulları arasında paylaşılır. Bu bölge ise Çağatay Hanlığı'nın payına düşmüştür. Ancak Moğolistan ve Çin'deki Yuan Hanedanı diğer Moğol Hanlıkları burada hak iddia eder. 15. yüzyılda Çağatay Hanlığı parçalanır; Gulca, Yarkand ve Turfan'da hükûmdarlık kurulur.

17. yüzyılda Cungarlar (Oyratlar, Kalmıklar) bölgede bir Imparatorluk kurar. Bunlardan Kalmıklar egemenliklerini Çin Seddinden Don Nehrine, Himalayalar'dan Sibirya'ya kadar genişletir.
Mançu Imparatorluğu

Çin'de Mançular tarafından kurulan Qing Hanedanı 18. yüzyılın ortalarında bölgenin hakimiyetini Cungarlar'ın elinden alır. Qing Hanedanı Tarım Havzası ve Çungarya bölgesinde kendine bağlı küçük hanlıklar oluşturmak ister. Ancak 1758-1759 yıllarında çıkan isyanlar üzerine bu planını değiştirerek direk merkeze bağlı bir askeri yönetim kurar. Iki bölge birleştirilerek Gulca'daki Ili Generali'nin yönetimine verilir.
Dungan Isyanı [değiştir]

19. yüzyılın ortalarında Rus Çarlığı Çin'in kuzey bölgelerine baskısını arttırır. Afyon Savaşı, Taiping Isyanı gibi karışıklıkların içinde bulunan Çin'in uç karakollardaki etkinliği büyük ölçüde kısıtlanmıştır. 1864'te Doğu Türkistan'da Çinli Müslümanların (Huiler) ve Uygurların başlattığı geniş çaplı isyanlar bölgede Çin egemenliğinin kalkmasına neden olur.
Kaşgar Emirliği

1865'da komşu Hokand Hanlığından Yakub Beg Kaşgar'a girer ve ardından gelen altı yıl boyunca neredeyse tüm Doğu Türkistanı'ı ele geçirir. Ancak 1871'de kargaşadan yararlanan Ruslar Gulca dahil olmak üzere zengin Ili nehri vadisini işgal eder. Qing Hanedanı generali Zuo Zongtang 1875-1877 arasında bölgenin kontrolünü tekrar ele geçirerek Yakub Beg'in hakimiyetine son verir.
Sincan Eyaleti

1881'de diplomatik çabalarla Gulca bölgesini geri alınır. 1884'te Çing Hanedanı Sincan Eyaleti'ni (新疆省) kurarak burayı Çin idari sistemine bağlar.
Qing Hanedanının Ardından

1912'de Çing Hanedanının yerini Çin Cumhuriyeti alır. Sincan'daki Qing valisi Yuan Dahua kaçarak yerini Yang Zengxin (杨增新/楊增新)'e bırakır. Sincan'ın Çin Cumhuriyetine devrini gerçekleştiren Yang Zengxin 1928'daki ölümüne kadar bölgenin valisi olarak kalır.
Kök Bayrak Doğu Türkistan Islâm Cumhuriyeti'nde kullanılan bayrak, günümüzde Doğu Türkistan bağımsızlık hareketinin sembolü olarak kullanılmaktadır. Kullanımı Çin ve yasaklanmıştır.
Doğu Türkistan Islâm Cumhuriyeti

1930'larda patlak veren isyanlar 1933'de Kaşgar'da Birinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti (Doğu Türkistan Islâm Cumhuriyeti)'nin ilanıyla sonuçlanır. Kısa süreli Doğu Türkistan Islâm Cumhuriyeti'nin ardından Çinli bir savaşbeyi olan Sheng Shicai Doğu Türkistan'ın kontrolünü ele geçirir.
Doğu Türkistan Cumhuriyeti 

1944-1949 arasında Sincan'ın kuzeyinde bugünkü Ili Kazak Özerk Bölgesi'nde Sovyetler Birliğinin desteğiyle Ikinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti kurulur. Doğu Türkistan Cumhuriyeti 1949'da Halk Kurtuluş Ordusu'nun Sincan'a girmesiyle birlikte sona erer.

1954'de kurulan Sincan Üretim ve Inşaat Kolordusu bölgenin Hanlaştırmasına yardımcı olmaktadır. 1 Ekim 1955'te Sincan Eyalet statüsünden çıkarılarak Özerk Bölge olarak ilan edilir.
Süregelen Gerginlikler

Çin Halk Cumhuriyeti'nin Doğu Türkistan politikaları çeşitli çevreler tarafından eleştirilmektedir. Uluslararası Insan Hakları örgütleri ve bağımsızlık taraftarları Çin Halk Cumhuriyeti'nin bölgedeki Han Çinlisi olmayan kültürleri baskı altında tutuyor olmasını eleştirirler. Buna karşılık Sincan'da yaşayan birçok Han Çinlisi yerli etnik grupların kayrıldığı, kendilerine karşı ayrımcılık yapılmakta olduğunu söyler. 1949'dan beri bölgede birçok defa etnik çatışmalar meydana gelmiştir. Ayrıca Çin'in Lop Nur gölü (Lop-Nur nükleer test alanı) civarlarında nükleer denemeler yaptığı söylenmektedir. 1990'ların sonundan 2008 başına kadar olan dönemde durum göreceli olarak sakin olmuştur. 2008 yılı Mart ayında Doğu Türkistan'daki müslümanlar ve Tibet'teki budistler, Ağustos ayında Pekin'de yapılacak 2008 Yaz Olimpiyatları dolayısıyla, kendilerinin Çin işgali altında olduklarını çeşitli eylemlerle Dünya halklarına hatırlatmaya başlamışlardır.

Coğrafya ve jeoloji
Sincan, Çin Halk Cumhuriyeti'nin en büyük idari bölgesidir; Çin'in toplam yüzölçümünün altıda birinden fazlasını kaplar. Bölge Tianshan Dağları (Tanrı Dağları) tarafından iki havzaya bölünmüştür: Çungarya Havzası ve Tarım Havzası. Sincan'ın (aynı zamanda Çin'in) en alçak noktası deniz seviyesinin altında 155 metredir. En yüksek noktası ise, 8611 metre ile Keşmir sınırında yer almaktadır.
Önemli nehirler 

Önemli şehirler

* Urumçi
* Kaşgar
* Turfan
* Karamay
* Yining (Gulca)
* Shihezi
* Yarkent
* Hotan
* Hami (Kumul)
* Korla
* Kuça
* Aksu, Sincan
* Altay, Sincan {/gizle}