|
Fatih tahta çıktığında Balkanlar ile Anadolu arasında birleşik hayatı engelleyen en önemli unsur Bizans’tı. Bin yıllık devlet olan Bizans küçüle küçüle sadece İstanbul’a hükmeden bir devlet haine gelmişti.
O günlerde İstanbul sadece Edirne kapı- Haliç arasında yer alıyordu. Bugün ki Galata’nın bulunduğu yerde ise küçük bir Ceneviz kolonisi yer alıyordu.
Bu duruma rağmen Bizans boğazları kontrol ediyor, Avrupa ile ilişkiler kuruyor, Haliç’i kapatıyor, beylikleri kışkırtıyor, çeşitli entrikalar çeviriyordu.
Fatih amacını gerçekleştirmek için Macarlara, Sırplara, Bizans’a gayet yumuşak davranıyordu. Amacı haçlıların birleşmesini önlemek, zaman kazanmaktı.
İstanbul’un Fethi (29 Mayıs 1453)
FETHİN SEBEPLERİ
Fethin sebeplerini dini, siyasi ve ekonomik sebepler olmak üzere üçe ayırmak mümkündür.
A-Dini Sebepler:
Hz. Muhammet bir hadisinde bir hadisinde İstanbul’un mutlaka feth olunacağını belirtmekte, onu feth eden ordu ve komutanları övmektedir.Bu sözleri Emeviler, Abbasileri etkilediği gibi Osmanlıları da harekete geçirmiştir.
B-Siyasi Nedenler:
1. Asya ve Avrupa’ya yayılmış Osmanlı devletinin ortasında bir engel olması
2. Haçlıları genellikle Türklere karşı Bizans’ın tahrik etmesi
3. Anadolu beyliklerini Osmanlı’ya karşı kışkırtması
4. Osmanlı devletinde kardeş kavgalarını desteklemesi
5. İstanbul’un yeniden Latinler tarafından alınmasını engellemek
6. Balkanlarda ve Anadolu'da yapı> savaşlarda askerlerin karşıya geçirilmesinde yaşanan zorlukları ortadan kaldırmak
7. İstanbul’un coğrafi ve jeopolitik konumu
8. Osmanlı toprak bütünlüğünün sağlanmak istenmesi
9. İstanbul’un önemli bir merkez olması
C-Ekonomik Nedenler:
Osmanlı devletinin coğrafi, iktisadi ve askeri durumunun gelişmesi için İstanbul’un alınması gerekli idi.Boğazların tam olarak kontrol altına alınmasıyla Karadeniz ticareti ele geçirilebilirdi.
FETİHTEN ÖNCEKİ İSTANBUL KUŞATMALARI
İstanbul tarih boyunca pek çok kez kuşatılmıştı.Ancak çok güçlü surlara sahip olması sebebiyle fethedilememişti.Kuşatan devletler sırasıyla şunlardır:
 1) Makedonya kralı Filip:M.Ö. 340 yıllarında bilinen ilk İstanbul kuşatmasıdır.
2) Roma imparatoru Septinus Severis: M.Ö. 194
3) İranlılar: M.S.616
4) İran- Avar ittifakı: M.S. 626
5) Emeviler: Müslümanlar ilk kez bu dönemde kuşattılar.
6) Abbasiler:Müslümanlar tekrar İstanbul’u kuşattılar, Bizans haraca bağlandı.9. yy. kadar Abbasiler defalarca Bizans’ı kuşattı.
7) Ruslar:864 yılında İstanbul’u kuşattılarsa da yenik olarak geri çekildiler
8) Macarlar:959’da kuşattılar fakat yenildiler.
9) Latinler:1204 yılında IV. Haçlı seferini İstanbul’a yaparak Bizans’a son verdiler. 1261 yılına kadar Latin krallığı eliyle İstanbul’u yönettiler.
10) Rumlar:1261 yılında İznik Rum imparatoru VI. Mihael Paledogis tarafından İstanbul Latinlerden alındı.
11) Venedik:1302 yılında Venedikliler tarafından kuşatılmış fakat alınamamıştır.
12) Ceneviz:1348 yılında Galata’da yaşayan Cenevizliler İstanbul’a saldırmış fakat başarılı olamamıştır.
13) Osmanlı:İlk kuşatma Yıldırım Beyazıt tarafından 1391’de yapıldı.Kuşatma dört kez tekrarlandı ve Anadolu hisarı yapıldı.Bunu Çelebi Mehmet ve II. Murad tekrarladı fakat çeşitli nedenlerle başarılı olunamadı.
İstanbul’un Fatih Dönemine Kadar Alınamamasının Sebepleri:
1. Bizans’ın Avrupa devletleri tarafından roma imparatorluğunun devamı sayılması, kutsal şehir kabul edilmesi ve doğudaki son Avrupa kalesi olarak görülmesi
2. Savunmaya elverişli konumu ve sağlam surlara sahip olması
3. Karadan ve denizden kolayca yardım alabilmesi
4. Bizans’ın İstanbul savunması konusunda çok deneyimli olması
5. Devrin teknolojilerinin yetersiz olması
Fatih Döneminde Fethi Kolaylaştıran Etkenler:
1. Bizans’ın eski gücünü kaybetmesi, ordu ve donanmanın zayıflaması
2. Din, mezhep ve parti çatışmalarının olması
3. Osmanlı ordusunda surları yıkabilecek yopların olması
4. Fetih için yapı> hazırlıkların tam olması
Fetih için yapı> hazırlıklar:
1. Karamanoğulları ile barış yapılması
2. İstanbul boğazının en dar yerine Rumeli hisarının (Boğazkesen) yapılması
3. Edirne’de şahi adıyla surları yıkabilecek büyük topların yapılması
4. 400 gemilik bir donanmanın yapılması
5. Turhan Bey’in Mora’ya gönderilerek İstanbul’a yardımın engellenmesi
6. Macarlarla üç yıllık anlaşma yapılması
7. Eflak ve Sırbistan ile barış anlaşmasının yenilenmesi
Bizans’ın Hazırlıkları:
1. Haçlı dünyasından yardım istendi.Bunun karşılığında Ortodoks ve Katolik kiliselerinin birleştirilmesi teklif edildi. Ancak Bizans halkı buna karşıydı.
Buna rağmen Papa ve Venedik’ten bir miktar asker geldi.Sakızlı Cenevizlilerden iki kalyon ve bir miktar asker geldi.Mora’dan, adalardan ve İspanya’dan bir miktar asker geldi.
2. Surlar kuvvetlendirildi
3. Rum ateşi her yere yerleştirildi.
4. İstanbul’da bol bol yiyecek depolandı.
5. Haliç zincir çekilerek kapatıldı.
İstanbul’un kuşatılması ve Fethi (6 Nisan- 29 Mayıs 1453)
Hazırlıklar tamamlandıktan sonra imparator Konstantin Dragezes’e elçi gönderilerek şehrin teslim edilmesi istendi.fakat teklif ret edilince 6 Nisan 1453’te kuşatma başladı.ordunun mevcudu 75 bin kadardı. Büyük toplarla surlar dövülüyordu. Bizans aldığı yardımlar sayesinde başarılı bir savunma veriyordu. Fatih 21-22 Nisan gecesi 72 parçalık donanmayı Tophaneden Kasımpaşa limanına, Haliç’e indirdi. Bizans ve Latin donanması topa tutuldu. Gittikçe gücünü kaybeden İstanbul 29 Mayıs 1453’te yapı> son saldırı ile alındı.Kuşatma 53 gün sürmüştür.Şehir fethedilince halka din ve mezhep özgürlüğü tanınmıştır. Ortodoks kilisesinin başına Katolik-Ortodoks birleşmesine karşı çıkan birisi getirildi. Amaç Avrupa Hıristiyan birliğinin oluşmasını engellemekti.
FETHİN SONUÇLARI
Fethin sonuçlarını Türk ve dünya tarihi açısından iki kısımda inceleyebiliriz.
Türk Tarihi Açısından Sonuçlar
1. Osmanlı devletinin iki kıta arasındaki bütünlüğü sağlanmıştır.
2. Boğazların savunması kolaylaşmıştır.
3. Osmanlı tabi başkentine kavuşmuştur.Başkent Edirne’den İstanbul’a taşındı.
4. Osmanlılar ve padişahların İslam dünyasındaki itibarı artmıştır.
5. Osmanlıların yükselme dönemi başlamıştır.
6. Ticaret yollarının denetimi Türklerin eline geçmiştir.
Dünya Tarihi açısından Sonuçları
1. Türkler artık dünya siyasetinin ve Avrupa tarihinin vazgeçilmez unsuru haline geldi.
2. Tarihi Bizans imparatorluğu sona erdi
3. Ortaçağ sona erdi, Yeniçağ başladı.
4. İstanbul’dan giden bilim ve sanat adamları İtalya’ya giderek Rönesans’ın başlamasını sağladılar.
5. İpek yolu denetim altına alındığı için coğrafi keşiflere zemin hazırlandı.
6. Tüm Ortodokslar himaye altına alınarak Avrupa’nın dini birliği önlendi.
7. Avrupa devletleri İstanbul’da ilk sürekli elçilikler kurmaya başladılar.
8. Büyük toplarla kalelerin yıkılabileceği görülmüş, dolayısıyla derebeylikler yıkılmış mutlak krallıklar kurulmaya başlamıştır.
Fethe Tepkiler
 Bizans’ın ortadan kalkması Avrupa’da büyük tepkiye sebep oldu.Ancak Avrupa kendi arasında mücadele halindeydi. Ayrıca Varna ve Kosova savaşlarının etkisi hala korunuyordu.Bu sebeplerle Papanın haçlı seferi çağrısı cevap bulmadı.Papalık yıllık yas ilan etti.
En fazla tepki Venedik’ten gelmişti. Bunun sebebi çıkarlarının zedelenmesidir.Fatih tepkileri önlemek için aşağıdaki önlemleri aldı:
1. Venediklilere ticaret serbestliği tanınmış.Osmanlı topraklarında serbest ticaret yapmaları kaydıyla 200 bin altın vergi alınmıştır.
2. Ortodoks kilisesinin hakları aynen tanınmış, patrikhaneye yetkiler verilmiştir.
3. Galata’daki Cenevizlilere ve Galata halkına güvence verilmiştir.
|
