Ülkemiz ve Dünya
Başkenti :Bakü
Yönetim şekli :Cumhuriyet
Resmi dili :Azerbaycan Türkçesi
Yüzölçümü :86,600 km2
Nüfusu :9.552.500 (2014)
Milli geliri :Kişi Başına 10.200 dolar
Cumhurbaşkanı :İlham Aliyev
Para birimi :Manat
Milli marşı :Azərbaycan, Azərbaycan!
Bağımsızlık tarihi :18 Ekim 1991
Genel olarak dağlık bir ülkedir. Kuzeyde Kafkaslar yer alır. iç kesimleri ova özelliği gösterir.Doğuda Hazar Gölü yer alır.
En önemli akarsuları, kaynağını Türkiye’den alan Aras ve Kura’dır.
Ülkede daha çok karasal iklim etkilidir. Hazar denizi kıyılarında nemli ve ılıman bir iklim görülür.
Ekonominin tarıma dayalı olduğu Azerbaycan’da pamuk ve tahıl en çok üretilen tarım ürünleridir.Hayvancılık da önemli bir etkinliktir.
En önemli yer altı kaynağı petrol ve doğal gazdır. Önemli petrol yatakları Bakü’dedir.
Nahcivan, Azerbaycan’a bağlı özerk bir cumhuriyettir. Türkiye’nin doğu komşusu olan Nahcivan’ın 5,500 km2 yüz ölçümü, 500 bin civarında nüfusu vardır.Nahcivan ile olan sınırımız üzerinde Dilucu gümrük kapısı bulunur.
1991 yılında Sovyet Rusya’dan ayrılarak bağımsızlığını kazanan Azerbaycan ile Türkiye arasındaki ilişkiler her geçen gün gelişmektedir.Azerbaycan’a ait Dağlık Karabağ, Ermeni işgali altındadır. Türkiye, Azerbaycan’ın bu sorununda onun yanında yer almıştır.
Türkiye’nin Azerbaycan’a ihracatı 2013 yılında 2,9 milyar dolar, ithalatı ise 1,7 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2013 yılı ihracatımızın ilk üç kalemini demir-çelik, mobilya ürünleri ve kıymetli metaller oluşturmaktadır. Azerbaycan’dan ithalatımızın ilk üç kalemini ise doğal gaz, işlenmemiş alüminyum ve ham petrol teşkil etmektedir. İkili ticaret hacminin 2023 yılına kadar 15 milyar dolara çıkarılması hedeflenmektedir.
Türkiye'ye yaptığı ihracat (Azerbaycan’ın Türkiye’ye sattıkları) :
Petrol,doğalgaz,pamuk, plastik eşya, ham deri, bakır, alüminyum, kurşun, çeşitli sebze ve meyveler, makine ve cihazlar, yün, gübre,
Türkiye'den yaptığı ithalat(Azerbaycan’ın Türkiye’den aldıkları):
Demir-çelik,mobilya,kıymetli metaller,şeker, elektrik enerjisi, un ve unlu ürünler, margarin, buğday, zeytinyağı, ayçiçek yağı, süt ve süt ürünleri, peynir, bisküvi, deri ürünleri, deterjan, lastik ve plastik ürünler, beyaz eşya, tekstil, kağıt ve karton, telefon, cam, halı ve ayakkabı.
ULUSLARARASI İŞ BİRLİĞİ
Yardımlaşma, kendi gücümüzü ve olanaklarımızı, başkalarının iyiliği için kullanmaktır. Dayanışma, topluluğu oluşturan bireylerin bir konuda, duygu, düşünce ve karşılıklı çıkar birliği içinde olmalarıdır.
Her ülke doğal afetlerden ve çevre sorunlarından zarar görenlere yardım etmek amacıyla yardım kurumları kurmuşlardır. Ülkeler tek başlarına çözemeyecekleri doğal afetler ve çevre sorunlarıyla karşılaştıkları zaman diğer ülkelerden yardım alırlar.
Doğal afetlerin ve çevre sorunlarının ortaya çıkması sonucu birçok ülke, uluslararası yardım kuruluşları ve sivil toplum örgütleri iş birliği yaparak insanlığa hizmet etmektedirler. Hızlı teknolojik gelişmeler çevre sorunlarını da beraberinde getirmiştir. Bu sorunlarla başa çıkmak için ülkeler uluslar arası konferanslar düzenleyip uluslararası sözleşmeler yapmaktadırlar. Örneğin Kyoto Anlaşması, gelişmiş ülkelerin sera etkisi yaratan gazların salınımını 2008-2012 yılları arasında %5,2 düşürmelerini öngörmektedir.
DOĞAL AFETLER
- Deprem
- Erozyon
- Sel baskını
- Çığ
- Toprak kayması
- Yangın
ÇEVRE SORUNLARI
- Havanın kirlenmesi
- Suyun kirlenmesi
- Toprağın kirlenmesi
- Doğal varlıkların yok olması
Bu sorunlar karşısında hizmet veren çeşitli uluslar arası yardım kuruluşlarından bazıları şunlardır:
- Kızılay
- Kızılhaç
- FAO (BM Gıda ve Tarım Örgütü)
- WHO ( BM Dünya Sağlık Örgütü)
Türkiye Kızılay Derneği uluslararası yardımları nedeniyle dünya kamuoyu tarafından takdir edilmiştir. Kızılay özellikle bulunduğu bölge (Balkanlar, Kafkaslar, Orta Doğu) içerisindeki ülkelere yönelik yapmış olduğu çalışmalarda Türkiye'yi en iyi şekilde temsil etmiştir. Güney Asya'da meydana gelen tsunami ve Pakistan depreminde zarar gören afetzedelere de yardım etmiştir. Savaşta ve barışta Uluslararası Kızılhaç Komitesiyle iş birliği yaparak afet, felaket ve acil yardım çalışmalarına katılmaktadır. Kızılay afet bölgelerine ekipler gönderir, acil yardım malzemesi ve para yardımlarında bulunur.
TÜRK İŞ BİRLİĞİ VE KALKINMA AJANSI (TİKA)
Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra kurulan TİKA; Türk dilinin konuşulduğu ülkeler ve topluluklar öncelikli olmak üzere, gelişmekte olan ülkelere teknik yardım vermek ve öncelikli ülkelerle iş birliği ortamını geliştirmek amacıyla kurulmuştur.
TİKA, kuruluşundan itibaren Türk Cumhuriyetlerine ekonomik kalkınmalarında katkı sağlayacak çok sayıda yardım faaliyetinde bulunmuştur.
Türkçe'nin yaygınlaştırılması amacıyla TİKA tarafından dünya çapında 21 üniversitede kurulan Türkoloji bölüm ve merkezleri, faaliyet gösterdiği ülkelerde ilgi odağı olmuştur.
TÜRKİYE'NİN KOMŞULARI VE TÜRK CUMHURİYETLERİ ÎLE YAPTIĞI TİCARET
1) Bulgaristan(Başkenti Sofya)
Türkiye'ye yaptığı ihracat:
Petrol yağları, elektrik enerjisi, deri, bakır ve bakırdan eşya, işlenmemiş kurşun, plastik ürünler, mineral yakıt ve yağlar.
Türkiye'den yaptığı ithalat:
Metal cevherleri, plastik mamuller, sabunlar, kağıt ve karton, cam ve cam eşya, pamuk, pamuk ipliği, sentetik ve suni lifler, örme giyim eşyası, seramik ürünler, kara ulaşım taşıtları, elektrikli makine ve cihazlar, turunçgiller, şeker ve şeker ürünleri, otomobil, elektrikli eşya, tekstil ürünleri.
2) Yunanistan(Başkenti Atina)
Türkiye'ye yaptığı ihracat:
Pamuk, tütün, balık ve deniz ürünleri, demir-çelik, ham deri ve kürk, kağıt, alüminyum, elektrikli makine, bakır ve bakır eşya, fotoğraf cihazları.
Türkiye'den yaptığı ithalat:
Kimyasal maddeler, balık ve deniz ürünleri, plastik ürünler, kauçuk ürünler, otomobil lastikleri, haberleşme cihazları, tekstil iplikleri, giyim aksesuarları, ayakkabı, fındık, seramik ürünler, çeşitli meyveler.
3) Irak (Başkenti Bağdat)
Türkiye'ye yaptığı ihracat:
Petrol, ve petrol ürünleri
Türkiye'den yaptığı ithalat:
Demir - çelik, kağıt, iplik, makine, gıda ürünleri, bitkisel yağ, kimya ürünleri, oto lastiği, beyaz eşya, sabun, cam eşya, pamuk, şeker, ahşap eşya, kumaş, ayakkabı, temizlik ve kozmetik ürünleri.
4) İran(Başkenti Tahran)
Türkiye'ye yaptığı ihracat:
Petrol, ve petrol ürünleri, doğalgaz, deri, sofra tuzu, alüminyum, bakır, mineral yakıt ve yağlar, halı, organik kimyasallar.
Türkiye'den yaptığı ithalat:
Demir - çelik, kağıt, iplik, makine, gıda ürünleri, bitkisel yağ, kimya ürünleri, oto lastiği, beyaz eşya, sabun, cam eşya, pamuk, şeker, ahşap eşya, kumaş, ayakkabı, temizlik ve kozmetik ürünleri.
5) Suriye(Başkenti Şam)
Türkiye'ye yaptığı ihracat:
Mineral yakıtlar ve yağlar, pamuk, gübre, yün ve deri, petrol, motor benzini, fosfat, tuz, kükürt, sebze ve meyveler.
Şeker ve şeker ürünleri, elektrikli makineler, demir - çelik ürünleri, motorlu kara taşıtları, çimento, hayvansal ve bitkisel yağlar, plastik, cam, seramik, alüminyum, kağıt ve bakır ürünler.
6) Kazakistan(Başkenti Astana)
Türkiye'ye yaptığı ihracat:
Tahıl ürünleri, meyveler, pamuk, tuz, kükürt, ham petrol, demir ve çelik, bakır ve bakır ürünler, çeşitli makineler.
Türkiye'den yaptığı ithalat:
Elektrikli makine ve cihazlar, mobilya, ayakkabı, halı, seramik ürünler, alüminyum, kağıt ve karton, sabun, deterjan, kimya sanayi ürünleri, kozmetik, hayvansal, bitkisel, katı ve sıvı yağlar, inşaat malzemesi, telefon, tütün ve tütün ürünleri.
7) Türkmenistan(Başkenti Aşkabat)
Türkiye'ye yaptığı ihracat:
Pamuk, pamuklu ürünler, mineral yağ ve yakıt, bakır ve bakırdan eşya, cam ve cam eşya, deri, kösele ve halı.
Türkiye'den yaptığı ithalat:
Elektrikli makine ve cihazlar, demir-çelikten eşya, sabun temizlik malzemeleri, mobilya, aydınlanma ürünleri, şekerli ve kakaolu ürünler, bisküvi, macun, sakız, un, nişasta, süt
.
8) Özbekistan(Başkenti Taşkent)
Hububat, yağlı tohum ve meyve, tuz, kükürt, mineral yakıt ve yağları, demir-çelik, bakır ve bakırdan eşya, makinalar, mekanik cihazlar.
Türkiye'den yaptığı ithalat:
Gıda ürünleri, tıbbi cihazlar, elektrikli aletler, ulaşım araçları, elektronik ürünler, inşaat malzemesi, plastik.
9) Azerbaycan(Başkenti Bakü)
Türkiye'ye yaptığı ihracat:
Pamuk, plastik eşya, ham deri, bakır, alüminyum, kurşun, çeşitli sebze ve meyveler, makine ve cihazlar, yün, gübre, demir-çelik.
Türkiye'den yaptığı ithalat:
Şeker, elektrik enerjisi, un ve unlu ürünler, margarin, buğday, zeytinyağı, ayçiçek yağı, süt ve süt ürünleri, peynir, bisküvi, deri ürünleri, deterjan, lastik ve plastik ürünler, beyaz eşya, tekstil, kağıt ve karton, telefon, cam, halı ve ayakkabı.
10)Kırgızistan(Başkenti Bişkek)
Türkiye'ye yaptığı ihracat :
Çeşitli sebzeler,fasulye,ceviz,koyun postu,pamuk,yün
Türkiye'den yaptığı ithalat :
Gıda ürünleri, inşaat makineleri,otomobil,temizlik ürünleri,gıda makineleri,tekstil ürünleri
KÜLTÜRLER ARASI KÖPRÜ
- Anadolu ilk çağlardan beri dünyanın en eski yerleşim merkezlerinden biri olmuştur.
- İklim koşullan, bol su kaynakları, önemli ticaret ve ulaşım yollarının Anadolu'dan geçmesi buranın yerleşim yeri olarak seçilmesinde etkili olmuştur.
- Anadolu, konumunun sağladığı özelliklerden dolayı tarih boyunca farklı kültürlere, medeniyetlere ve devletlere ev sahipliği yapmıştır. Aynı zamanda ticaret ve kültür iletişiminin kaynaşma noktası olmasıyla dünyadaki birçok medeniyetin oluşmasında ve gelişmesinde önemli rol oynamıştır.
- Türkiye Cumhuriyeti kurulduğu ilk günlerden itibaren dış politikasında barışı esas almıştır. Yabancı ülke temsilcilerinin ziyareti, elçilik binalarının yapılması, devletlerarası antlaşmalar, uluslararası örgütlere üyelik gibi faaliyetler Atatürk dönemi dış politikamıza örnek teşkil eder.
- Türkiye, I. Dünya Savaşı'nın ardından uluslararası barış ve güvenliği sağlamak, adaletli onurlu ilişkiler sürdürmek amacıyla kurulan Milletler Cemiyeti'ne 1932 yılında üye olmuştur.
- Aynı işleri yürüten ve II. Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan Birleşmiş Milletlere ise 50 asil üye arasında yer alarak 1945 yılında üye olmuştur. Günümüzde dünya devletlerinin 189'u bu örgüte üyedir.
- 1937 yılında Türkiye, Iran, Irak ve Afganistan, İtalya'nın doğu ülkelerine yönelik politikalarına karşı iş birliği içine girdiler ve Sadabat Paktı'nı imzaladılar. Böylece dört ülke arasında dostluk ilişkilerini sürdüreceklerine, birbirlerine saldırıda bulunmayacaklarına ve sınırlarının korunmasına ilişkin anlaşma sağlanmış oldu.
- .Atatürkçülüğün ilkelerinden biri de tam bağımsızlıktır. Atatürk, Kurtuluş Savaşı sonunda yurdumuzu düşmanlardan kurtararak tam bağımsızlığına kavuşturdu.
- Atatürk'e göre, Türk halkının haysiyeti, onurlu bir halk olarak yaşaması ancak tam bağımsızlıkla sağlanabilirdi. Bu nedenle dış politikadaki anlayışını tam bağımsızlık ilkesi üzerine kurdu.
- Bağımsızlığa çok önem veren Atatürk Sovyetler Birliği egemenliği altında yaşayan Türklerin de bir gün tam bağımsızlığına kavuşacağını önceden sezmiş ve "Bugün güneşin ağardığını nasıl görüyorsam, uzaktan bütün Doğu uluslarının da uyanışlarını öyle görüyorum. Bağımsızlık ve özgürlüğüne kavuşacak olan çok kardeş ulus vardır. Onların yeniden doğuşu bütün güçlüklere ve bütün engellere karşı çıkacaklar ve kendilerini bekleyen geleceğe ulaşacaklardır." demiştir.
- Atatürk bu duruma hazır olmamızı ve Türk kardeşlerimize sahip çıkmamız gerektiğini vurgulamıştır.
- Dünyada 250 milyondan fazla Türk yaşamaktadır. 70 milyonu aşan nüfusu ile ülkemiz en fazla Türkün yaşadığı yerdir. Türkiye dışında yaşayan vatandaşlarımızın sayısı 5 milyona yakındır. 3,5 milyonu aşan Türk varlığı ile en fazla Türk'ün yaşadığı ülke Almanya'dır. Bunun dışında Fransa, Hollanda, Belçika, Avusturya, İsviçre ve İsveç'te de Türk vatandaşlarımız bulunmaktadır. Türkler bu ülkelere genellikle çalışmak için gitmiştir.
Türkiye'nin En Fazla İthalat Yaptığı Ülkeler
Rusya,Çin,Almanya,İtalya,ABD
Türkiye'nin En Fazla İhracat Yaptığı Ülkeler
Almanya,Irak,İngiltere,Rusya,Fransa
NOT:Türkiye'nin ithalat ve ihracat yaptığı ülkelerin başında Almanya gelir.
TÜRKİYE'NİN İTHALAT VE İHRACATINDA ÖNEMLİ YERE SAHİP ÜLKELERLE YAPTIĞI TİCARET
1) Almanya
Türkiye'ye yaptığı ihracat:
Otomobil ve diğer taşıtlar, çeşitli makineler, plastik ve plastik ürünler, eczacılık ürünleri.
Türkiye'den yaptığı ithalat:
Hazır giyim eşyaları, otomotiv ürünleri, elektronik eşya, yarı mamul mallar (deri, kağıt, kauçuk), tütün, meyve ve sebze.
2)ABD
Türkiye'ye yaptığı ihracat;
Hurdademir ve çelik, sivil uçak ve helikopter, haberleşme cihazları, elektrikli cihazlar, eczacılık ürünleri, tıbbi malzemeler, mısır ve soya yağı.
Türkiye'den yaptığı ithalat:
Hazır giyim eşyası, demir ve çelik ürünleri, tütün, çeşitli meyve ve sebze.
3) İngiltere
Türkiye'ye yaptığı ihracat:
Petrol ürünleri, eczacılık ürünleri, otomobil ve kara taşıtları, uçak ve çeşitli makineler.
Türkiye'den yaptığı ithalat:
Otomotiv ürünleri, hazır giyim eşyaları, elektronik eşya, yarı mamul mallar (deri, kağıt, kauçuk), meyve ve sebze.
4) İtalya
Türkiye'ye yaptığı ihracat:
Motorlu kara taşıtları, çeşitli makineler, ilaçlar ve kimyasal maddeler, mutfak eşyaları ve
ev gereçleri.
Türkiye'den yaptığı ithalat:
Otomotiv ürünleri, pamuk ve pamuk ipliği, hazır giyim eşyaları, elektronik eşyalar, demir ve çelik ürünleri, çeşitli meyve ve sebze.
5) Fransa
Türkiye'ye yaptığı İhracat:
Otomobil ve diğer kara taşıtları, çeşitli makineler, haberleşme cihazları, kimyasal ürünler, eczacılık ürünleri, kozmetik ürünler, demir ve çelik ürünleri, uçak ve savunma sanayisi ürünleri.
Türkiye'den yaptığı ithalat:
Otomotiv ürünleri, hazır giyim eşyaları, iplik, deri ürünler, elektronik eşya, çeşitli meyve ve sebzeler.
Rusya , İran ve Çin ticaret yaptığımız diğer önemli ülkeler olarak görülmektedir
En çok İhracat yaptığımız 20 ülke (2015)
Sıra | Ülke | (%) | bin dolar |
Toplam | 100 | 143 882 632 | |
1 | Almanya | 9,3 | 13 421 376 |
2 | İngiltere | 7,3 | 10 560 903 |
3 | Irak | 5,9 | 8 555 254 |
4 | İtalya | 4,8 | 6 889 350 |
5 | ABD | 4,4 | 6 397 372 |
6 | Fransa | 4,1 | 5 846 506 |
7 | İsviçre | 3,9 | 5 675 570 |
8 | İspanya | 3,3 | 4 743 823 |
9 | BAE | 3,3 | 4 681 460 |
10 | İran | 2,5 | 3 664 585 |
11 | Rusya Federasyonu | 2,5 | 3 591 151 |
12 | Suudi Arabistan | 2,4 | 3 473 099 |
13 | Hollanda | 2,2 | 3 155 562 |
14 | Mısır | 2,2 | 3 126 059 |
15 | Romanya | 2,0 | 2 816 190 |
16 | İsrail | 1,9 | 2 698 361 |
17 | Belçika | 1,8 | 2 558 096 |
18 | Çin | 1,7 | 2 415 021 |
19 | Polonya | 1,6 | 2 329 483 |
20 | Azerbaycan | 1,3 | 1 899 243 |
Diğerleri | 31,5 | 45 384 164 |
En çok İthalat yaptığımız 20 ülke (2015)
Sıra | Ülke | (%) | bin dolar |
Toplam | 100,0 | 207 199 144 | |
1 | Çin | 12 | 24 864 286 |
2 | Almanya | 10,3 | 21 351 984 |
3 | Rusya Federasyonu | 9,8 | 20 400 229 |
4 | ABD | 5,4 | 11 127 985 |
5 | İtalya | 5,1 | 10 639 071 |
6 | Fransa | 3,7 | 7 583 970 |
7 | Güney Kore | 3,4 | 7 057 382 |
8 | İran | 2,9 | 6 096 265 |
9 | Hindistan | 2,7 | 5 613 289 |
10 | İspanya | 2,7 | 5 588 523 |
11 | İngiltere | 2,7 | 5 541 275 |
12 | Ukrayna | 1,7 | 3 448 171 |
13 | Belçika | 1,5 | 3 146 923 |
14 | Japonya | 1,5 | 3 140 259 |
15 | Polonya | 1,4 | 2 977 662 |
16 | Hollanda | 1,4 | 2 914 731 |
17 | Romanya | 1,3 | 2 599 906 |
18 | İsviçre | 1,2 | 2 445 860 |
19 | Bulgaristan | 1,1 | 2 254 150 |
20 | Çek Cumhuriyeti | 1,1 | 2 218 332 |
Diğerleri | 27,1 | 56 188 890 |
Türkiye'nin 2016 İhracat Rakamları İçin Tıklayın
Türkiye'nin 2016 İthalat Rakamları İçin Tıklayın
Not:Ortadoğuda yaşanan sorunlar , ülkeler arasındaki ikili sorunlar ile küresel ekonomik krizler ve antlaşmalar ülkelerle yapılan alışverişi etkilemekte ve yıldan yıla değişimler olmaktadır.
Kaynak:TUİK