Herkes Farklı Herkes Eşit

Ayrımcılık Nedir?

Ayrımcılık, bir devletin ya da toplumun bazı üyelerinin, ötekilerine sağlanan belli hak ve ayrıcalıklardan yoksun bırakılmasıdır. Reddetme, kısıtlama, dışlama ayrımcılık olarak nitelendirilecek eylemlerdir

“O çocuk Budist”, “o bir zenci”, “o bir hamal” nitelemeleri ayrımcılık ifadeleridir. Kişiler bu sözleriyle farklı inançtan olmayı, siyah olmayı, işçi olmayı bir sorun olarak algıladıklarını ortaya koyarlar.

Ayrımcılık, insanların din, dil, cinsiyet, ırk, siyasi düşünce, felsefi inanç, bedensel farklılık, sosyal sınıf vb. nedenlerle diğer insanlar tarafından olumsuz muamele görmesi, aşağılanması şeklinde ortaya çıkmaktadır.

  • Siyahlara yönelik ayrımcı uygulamalar yapılması,
  • Tüm şartları uygun olmasına rağmen engelli olduğu için bir kişinin işe alınmaması,
  • Göçmen olduğu için bir kişinin ev kiralayamaması,
  • Kadın olduğu için bir insanın eğitim hakkından mahrum olması gibi uygulamalar ayrımcılık örnekleridir.

Ayrımcılık Türleri

1.Irk Ayrımcılığı

İnsan hak ve özgürlüklerinin eşit ölçüde kullanılmasını engellemeye yönelik ırk, renk, soy ya da ulusal veya etnik kökene dayanarak ayrıma, dışlama, kısıtlamadır. Bir ırkın diğer bir ırktan üstün olduğu kabulüne dayanır.

2. Cinsiyet Ayrımcılığı:

Kadınların siyasal, ekonomik, sosyal, kültürel, kişisel veya diğer alanlardaki kadın ve erkek eşitliğine dayanan hak ve özgürlüklerinin kullanmalarını engellemeye yönelik cinsiyete dayalı ayrımcılıktır.

3. Engelli Ayrımcılığı:

Engelli kişilerin topluluk yaşamına diğerleriyle eşit düzeyde katılım için gerekli fırsatları sınırlıdır. Zaman içindeki olumlu düzenlemelere rağmen, engelliler içindeki olumlu düzenlemelere rağmen, engelliler eşit fırsatlara erişim ve toplumsal yaşama katılımda sosyal dışlanma, hoşgörüsüzlük, şiddet, kötü muamele, düşük gelir gibi, engellerle karşılaşabilmektedir.

4.Yabancı Düşmanlığı

Bilinmeyen kişilere ya da yabancılara hissedilen tiksinti ya da nefret duygusudur.

5. Din Ayrımcılığı

Din ayrımcılığı, insanın inançlarından dolayı dışlanması, hak ve özgürlüklerinin kısıtlamaya uğramasıdır. Oysa inanç ve vicdan özgürlüğü insanın temel hak ve özgürlüklerindendir.

Değerli Bilgi

Ayrımcılık yasağının amacı;

  • Ayrımcılığı besleyen önyargılarla mücadele edilmesi,
  • Bir grubun diğerini ezmemesinin engellemesi,
  • Ötekileştirme-dışlamanın önüne geçilmesi,
  • Kişinin bireysel nitelikleriyle değerlendirilmesidir.

1.Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi

Sözleşme’nin 2.maddesinde, taraf olan devletlerin kendi ülkesinde yaşayan ve yetkisi altında bulunan bütün bireylere hiçbir ayrım gözetmeksizin sözleşmeyle tanınan haklara saygı göstermekle yükümlü olduğu belirtilmektir.

Sözleşme’nin 26.maddesi bu konuya daha da açıklık getirerek, herkesin yasalar önünde eşit olduğunu ve hiçbir ayrım gözetmeksizin yasalarca eşit derecede korunacağını emretmektedir.

Aynı madde; devletlere her türlü ayrımcılığı yasaklamayı anlattığı ve ayrımcılığa karşı eşit ve etkili korumanın etkili edilmesi yükümlülüğünü de getirmektir.

Birleşmiş Milletler,21 Mart’ıUluslararası Irk Ayrımcılığıyla Mücadele Günüolarak belirledi.

2. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 14. Maddesi, Sözleşmeyle tanınan hak ve özgürlüklerin hiçbir ayrımcılık yapılmadan sağlanması öngörülmektedir.

3. T.C. Anayasası

Anayasa’nın kanunun önünde eşitliği düzenleyen 10. Maddesi, herkesin dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep, vb. sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşit olduğunu belirtmektedir.

Ayrımcılık yasağının özünde;

  • Herkesin farklı olmasının doğal olduğu,
  • Farklara rağmen herkesin haklarda ve onurda eşit olduğu,
  • İnsanlar arasında onur ve haklar bakımından bir alt-üst ilişkisi olmadığı ilkeleri vardır.

 

Ayrımcılığa Karşı ve Duyarlı Olalım

Ayrımcılığın temel sebebi ön yargılarımızdır. Ön yargılarımız kimi zaman gerçeklerin, hak ve özgürlüklerin önüne geçer. Bu da ayrımcı davranışlar sergilememize sebep olur.

Ayrımcılığın önlenmesi için devletler yasalarla gerekli düzenlemeleri yapmaya çalışmaktır. Bu açıdan İnsan Hakları Beyannamesi, Çocuk Hakları Sözleşmesi vb. belgelerle ayrımcılıkla ilgili bölümlere yer verilmiştir.

Ayrımcılığın önlenmesi yasalardan önce bizim davranışlarımızla sağlanabilinir. Her birimize bu konuda sorumluluklar düşmektedir. Her tür ayrımcılığın ortadan kaldırılması için tüm insanların her şeyden önce “insan” olduğu ve “eşit” olduğu anlayışını benimsememiz gerekmektedir. Bu anlayışla toplumun bir üyesi olarak evde, okulda, mahallede, her yerde ayrımcılık içeren davranışlardan kaçınmalı, ayrımcılık yapanlara mücadele etmeliyiz.